نظام سلامت و مشاوره کارآمد در آموزش و پرورش

شفاانلاین»جامعه»در هفته ها و روزهای اخیر حال  آموزش و پرورش خوب نبود. تنبیه دانش آموزان در سنندج، تعرض به دانش آموزان در شهرری، تفاهم نامه چالش برانگیز با نیروی انتظامی برای جلوگیری از آسیب های اجتماعی و….
راستی چرا آموزش و پرورش نمی تواند بر چنین مشکلاتی غلبه کند؟
کنشگران، موارد متعددی از این مشکلات را در گذشته به خاطر می آورند از تنبیه های آشکار و پنهان در مدارس مختلف تا اخبار تعرض به دانش آموزان، مثلا در منطقه ۲ تهران در سال ۹۷ و البته انواع تفاهم نامه ها با نهادهای بیرونی مثلا حوزه علمیه، بهزیستی، دادگستری و حتی نیروی انتظامی و… بدون آنکه شاهد اصلاح یا تغییر مهمی در آموزش و پرورش باشند.
تفاهم نامه اخیر برغم انتقادها حتی نسبت به موارد قبلی قدمی به پیش بود. مثلا اجازه ورود پلیس به داخل مدارس برای ابلاغ و اجرای احکام را ممنوع می کند. منتها انتظار جامعه بیش از این موارد است. افکار عمومی فرهنگیان و البته اولیاء، بر تفاوت ماهیت نگاه پلیسی و امنیتی با نگاه پرورشی انگشت گذاشته و انتظار دارد حرکت آموزش و پرورش به سمت تعمیق و تقویت نگاه تربیتی باشد نه نگاه پلیسی، اما تحقق این امر با ضعفی در دستگاه تعلیم و تربیت مواجه است که در یادداشت های قبلی همین ستون ذیل عنوان «نظام جامع سلامت»، «معاونت تربیت بدنی محور نظام جامع سلامت»، «معاونت پرورشی و فرهنگی ازستاد تاصف» و «اهمیت مشاوره در آموزش و پرورش» به آن پرداخته شد.
در یادداشت امروز مقارن با «روز روان شناس و مشاور» عناصر یک نظام مشاوره و سلامت پیشنهادی ارائه می شود که می‌تواند کمک موثری در حل مشکلات مشاوره و پیش گیری از آسیب های اجتماعی داشته و تعلیم و تربیت را از توسل به ارگانهای دیگر حداقل در زمینه هایی که ذاتا به امور فرهنگی و تربیتی مرتبط است بی نیاز سارد.
این پیشنهاد مبتی بر مطالعات و تجارب نظری و عملی مولف در سه دهه گذشته در حوزه محتلف مرتبط با مشاوره، سلامت و معاونت پرورشی وتربیت بدنی است و طی نوشته های مختلف ابعادی از آن معرفی گردیده است. در این یادداشت کلیات این نظام که مشابه آن در  کشورهایی مثل بلژیک و سوئد تجربه شده است  به همراه ابتکاراتی متناسب وضع آموزش و پرورش ایران ارائه می گردد.
در نظام پیشنهادی مشاوره بعنوان «سلامت روان» در ذیل معاونت تربیت بدنی قرار می گیرد نیروهای متخصص کنونی از مدارس خارج شده در مراکز جامع سلامت روان شامل خدمات روان شناسی، مشاوره و پیش گیری از آسیب های اجتماعی( جایگزین مراکزمشاوره کنونی)که در هر منطقه چند مرکز را شامل خواهد شد مستقر می گردند. دبیران تربیت بدنی و مراقبان سلامت با گذراندن دوره های آموزشی، نظارت و پی گیری بهداشت روانی را در کنار ورزش و بهداشت جسمی بر عهده خواهند داشت. بدین ترتیب تمام مدارس نیروی مسئول بهداشت روانی خواهند داشت و کیس های نیازمند به خدمات تخصصی به مراکز جامع سلامت روان ارجاع داده خواهند شد.
هدایتی تحصیلی در سطح مدرسه، در قالب راهنمایی تحصیلی به معلمان واگذار می شود و بخشی از ساعت موظف دبیران علاقمند به این امر تخصیص داده خواهد شد.
خدمات پیشرفته تر هدایت تحصیلی-شغلی در مراکز جامع سلامت روان ارائه خواهد گردید.
به مرور در دانشگاه فرهنگیان در کنار تربیت  روان شناسان و مشاوران متخصص در حوزه های مختلف تحصیلی، کودک، نوجوان، خانواده و… مربیان تربیت بدنی و سلامت که در سه حوزه ورزش، بهداشت جسمی و بهداشت روانی آموزش‌ دیده اند تربیت شده جایگزین دبیران تربیت بدنی، مراقبان سلامت و مشاوران فعلی مدارس می شوند که بین ۲۴ تا ۳۶ ساعت در مدارس کار خواهند کرد که نصف یا یک سوم ساعت آنها دروس تربیت بدنی و مهارتهای زندگی و بهداشت خواهد بود وبقیه زمان انجام فعالیت های هماهنگی و راهنمایی های بهداشت روانی و جسمی یا فعالیت های اردویی مرتبط، این افراد با ۲۴ ساعت مربی و با ۳۶ ساعت ابلاغ معاونت تربیت بدنی و سلامت مدرسه را خواهند داشت.
مزایایی این طرح تجمیع فعالیت های حوزه سلامت، معنادار کردن فعالیت های سلامت محور در مدرسه در قالب ورزش و دروس مرتبط به بهداشت جسمی و روانی، دخیل کردن معلمان در فرایند هدایت تحصیلی، تجمیع مشاوران در مراکز جامع سلامت روان، فراهم شدن امکان آموزش تخصصی مشاوران و نظارت دقیق بر عملکرد حرفه ای آنها، تحت پوشش قرار گرفتن تمام مدارس با توجه به کمبود نیرو(آمار مشاوران حدود ۲۰ هزار نفر و تعداد مدارس در کشور بیش از ۱۰۰ هزار واحد است.) و فراهم شدن امکان خود بسندگی آموزشی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی خواهد بود.
بدیهی است جزئیات بیشتر مستلزم استقبال مسئولین ستادی آموزش و پرورش است.
لیکن لزوم چنین تغییری  بسیار ضروری است و انجام آن با اعتبارات معقول و عمدتا با تغییر برنامه ها و آموزش ومدیریت صحیح طی یک دوره ۳ الی ۴ ساله ممکن می باشد. با گرامی داشت روز روان شناس و مشاور و به امید تغییرات مثبت در حوزه سلامت و بهداشت روانی و جسمی فرزندان ایران.