خانه‌به‌دوشی؛ زخمی عمیق
شفاانلاین»سلامت» خانه‌به‌دوشی در ایران از یک معضل مسکن فراتر رفته و به بحرانی اجتماعی-اقتصادی بدل شده است. طبق آمار سال ۱۴۰۰، حدود ۳۹ درصد از خانوارهای شهری مستاجر بوده‌اند و با احتساب جمعیت و متوسط بعد خانوار، بیش از ۱۰ میلیون نفر در ایران فاقد مسکن ملکی هستند. این افراد با ناامنی، افزایش مداوم اجاره‌بها و جابجایی‌های اجباری مواجه‌اند.
با تورم سالانه بالای ۳۰ درصد و افزایش شدید قیمت مسکن، حتی اجاره‌خانه‌ای معمولی برای اقشار متوسط و ضعیف دشوار شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد در سال گذشته، اجاره‌بها در شهرهای بزرگ بین ۳۰ تا ۷۰ درصد افزایش یافته و این رشد بی‌رویه، مستاجران را به حاشیه‌های شهری رانده است.
در میان اقدامات دولت‌ها، پروژه مسکن مهر در دولت احمدی‌نژاد با ساخت ۲.۲ میلیون واحد و خانه‌دار کردن حدود ۴ میلیون نفر، موثرترین طرح در حوزه مسکن بوده است. هرچند این طرح با انتقاداتی در کیفیت، مکان‌یابی و زیرساخت مواجه شد، اما نقش مهمی در کاهش خانه‌به‌دوشی ایفا کرد. پس از آن، طرح‌هایی مانند مسکن اجتماعی، اقدام ملی و نهضت ملی مسکن ارائه شدند اما به‌دلیل ضعف بودجه و مدیریت، موفقیتی درخور نداشتند.
افزایش شدید قیمت مسکن، به‌ویژه در کلان‌شهرها، آن را به رویایی دست‌نیافتنی برای بسیاری از جوانان و خانواده‌های متوسط تبدیل کرده است. متوسط قیمت هر متر مربع مسکن در تهران به بیش از ۷۰ میلیون تومان رسیده و خرید خانه برای بسیاری غیرممکن شده است. این وضعیت به نهادینه‌شدن خانه‌به‌دوشی منجر شده و زندگی نسل‌های آینده را با ناامنی، بی‌ثباتی و آسیب‌های اجتماعی همراه کرده است.
در شرایطی که دولت بر افزایش جمعیت تأکید دارد، بحران مسکن یکی از مهم‌ترین موانع فرزندآوری است. نبود سرپناه مناسب، یکی از دلایل اصلی کاهش نرخ زاد و ولد در ایران عنوان شده است. در نتیجه، نیاز است تا مسئولان با شناخت عمق بحران، راهکارهایی فراتر از شعار و وعده ارائه دهند و برای بهبود واقعی وضعیت مسکن در کشور اقدام کنند.
