افزایش ازدواج سفید، تحولات اجتماعی یا فقر؟

 شفاانلاین»جامعه»ازدواج سفید، همزیستی افرادی که نه توان ازدواج را دارند، یا نه می خواهند خود را در قید و بند این سنت دیرینه قرار دهند. همواره این نوع ازدواج‌ها (البته اگر بتوان نام ازدواج بر آن نهاد) به عنوان یکی از ناهنجاری های جامعه در زیر پوست جوامعی که درگیر مشکلات اقتصادی یا تحت تاثیر فرهنگی غربی هستند، رخ می دهد. چند روز پیش علیرضا رحیمی، معاون امور جوانان وزارت ورزش به ایلنا گفت: «تحولات اجتماعی، گسترش فردگرایی، تغییر نگرش به نهاد خانواده و مشکلات اقتصادی از جمله عواملی هستند که موجب شده برخی جوانان به جای ازدواج رسمی، به همزیستی غیررسمی روی آورند و برخی پژوهش‌های غیررسمی و گزارش‌های میدانی نشان می‌دهند که این پدیده در حال رشد است، در کلانشهرها این پدیده رایج‌تر است، پژوهش‌های روانشناختی نشان داده‌اند که در چنین روابطی، به ویژه زنان آسیبپ‌پذیرتر هستند؛ چراکه حقوق و امنیت قانونی برای آنان تعریف نشده و در صورت بروز اختلاف حمایت‌های رسمی برای‌شان وجود ندارد. همچنین گسترش این پدیده می‌تواند در درازمدت موجب تضعیف مفهوم خانواده و کاهش تمایل به ازدواج پایدار شود، مسئله‌ای که برای جامعه‌ای مانند ایران که خانواده همچنان یکی از مهمترین ارکان اجتماعی آن است، تبعات نگران کنندهای خواهد داشت.» این گفته ها در شرایطی از سوی یک مقام رسمی اعلام می شود که اگرچه برخی جوانان و حتی خانواده‌ها این نوع ازدواج را راه‌حل می‌دانند، اما آثار و آسیب‌هایی که برای جامعه، جوانان و به‌ویژه دختران به همراه دارد، به‌اندازه‌ای قابل‌توجه است که قابل‌چشم‌پوشی نیست.
ازدواج سفید، اعتراضی نسبت به موضع موجود!
به گزارش شفاآنلاین   دکتر مصطفی آب روشن، آسیب‌شناس اجتماعی و عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران در رابطه با افزایش این پدیده در جامعه ایرانی معتقد است که ازدواج سفید در ایران علت نیست بلکه نوعی واکنش یا رفتاری اعتراضی نسبت به ساختار موجود است، و می گوید: «ازدواج سفید در جامعه ما انعکاس حفظ ساختار خانواده به هر قیمتی است. امروزه بخش بزرگی از طلاق پنهان و رفتارهای خارج از مدار زناشویی انعکاس این تفکر قالبی است که حفظ ساختار خانواده از اولویت بالاتری نسبت به کیفیت روابط خانوادگی برخوردار است. بر اساس این نظریه، روند طلاق به شکل فرسایشی سال‌ها به طول می‌کشد؛ بخصوص برای زنان که اثبات برخی از شروط طلاق عملاً غیرممکن به نظر می‌رسد. وقتی خروج از یک رابطه به طرح شکایت، متقاعدکردن قاضی، ارائه شهود و طی‌کردن بروکراسی‌های غیرمنطقی وابسته باشد که همه این مقدماتِ زمان بر، باهدف بالابردن هزینه‌های طلاق صورت می‌پذیرد، به‌طورقطع ما با پدیده نوظهوری همچون ازدواج سفید روبرو خواهیم شد.»
این آسیب‌شناس اجتماعی مسیر پر پیچ‌وخم طلاق را انعکاس دخالت مستقیم نظام اجتماعی در وضع قوانینی دانست که حقوق شهروندی را نقض و در روابط خصوصی افراد دخالت آشکار می‌کند. او گفت: «کانون خانواده در ایران توسط زن و مرد بنا می‌گردد ولی متأسفانه این نهاد خودساخته دارای چنان قدرتی می‌شود که خروج از این رابطه عملاً غیرممکن به نظر می‌رسد، به‌طوری‌که افراد به‌راحتی نمی‌توانند از طلاق به‌عنوان راه‌حل نهایی بهره ببرند. ساختار ازدواج و طلاق در ایران آن‌چنان دشوار، پیچیده و بغرنج به نظر می‌رسد که فرد از مزایای احتمالی تشکیل خانواده صرف‌نظر خواهد کرد. لذا بادقت در زیر پوسته شهر، درمی‌یابیم که تنوع غیررسمی الگوهای با هم بودن در دنیای امروزی به‌شدت افزایش پیدا کرده است. به‌طوری‌که آلترناتیو یا جایگزین‌های دیگری همچون هم‌باشی یا ازدواج سفید در خارج از مدار زناشویی شکل‌گرفته که بر کمترین مسئولیت استوار است؛ وضعیت یاد شده از پیامدهای آشکار قوانین سنتی حاکم بر نظام تشکیل خانواده است.»
او مشکلات اقتصادی را دلیل دیگر برای روی‌آوردن برخی جوانان به ازدواج سفید دانست و افزود: «در برخی موارد، کمبود محبت با مشکلات اقتصادی همراه می‌شود. این وضعیت به‌ویژه در افرادی که خانواده‌هایشان از نظر مالی ضعیف هستند مشهود است. آنها به دنبال حمایت مالی و عاطفی از جنس مخالف برای برقراری ارتباط هستند. آنها اغلب با افرادی که از نظر مالی برتر از خودشان هستند دوست می‌شوند و این دوستی به‌عنوان انگیزه ازدواج و رابطه تعریف می‌شود.» آب روشن دررابطه‌با قانون ازدواج سفید در ایران گفت: «قانون در جامعه ما ازدواج سفید را به رسمیت نمی‌شناسد؛ اما برخی از جوانان امروزی در متن زندگی با این شیوه از با هم بودگی زندگی می‌کنند و هیچ توجهی به رویکرد رسمی ندارند. در واقع، جوان به‌خاطر فرار از بار مسئولیت‌های مترتب بر ازدواج سنتی به ازدواج سفید تن می‌دهد. این نوع ازدواج عموماً برای دختران دارای ریسک فراوان بوده و با هراسی همیشگی توأم است؛ اما بخش بزرگی از دختران این نوع زندگی را مقدمه‌ای برای زندگی دائمی تلقی می‌کنند.»/آرمان امروز