هشدار نایب رئیس انجمن آسیب شناسی در واکنش به تصمیم اخیر وزارت بهداشت

شفا آنلاین:فرید کرمی نایب‌رئیس انجمن آسیب‌شناسی ایران  این اقدام وزارت بهداشت<Ministry of Health> را «بازگشت به عقب» و «تقلیل سطح وزارتخانه به بنگاه کاریابی» خواند و دلایل این تجمع اعتراض‌آمیز را تشریح کرد.

  علت اعتراض شما و تجمع در مقابل سازمان نظام پزشکی چه بود؟
به گزارش شفا آنلاین:در حال حاضر در ایران الگوی تربیت متخصص آزمایشگاه، همان الگویی است که در همه کشورهای پیشرفته جهان وجود دارد. برای متخصص آزمایشگاه شدن، حتما لازم است که یک فرد در ابتدا دوره طب عمومی را بگذراند. یعنی باید در کنکور پزشکی شرکت کند، در رشته پزشکی قبول شود، 7 سال طب بخواند، مانند همه رشته‌های تخصصی، در آزمون دستیاری شرکت کند، رشته پاتولوژی را به عنوان یک رشته تخصصی انتخاب کند و 4 سال دوره تخصص پاتولوژی را بگذراند. دوره ای که در حقیقت طب آزمایشگاه نام دارد. یعنی نام دیگر رشته پاتولوژی کلینیکال، طب آزمایشگاه است که با علوم آزمایشگاه، متفاوت است. علوم آزمایشگاهی، به کارهای فنی آزمایشگاه می‌پردازد ولی طب آزمایشگاه، دربردارنده مباحث مربوط به تشخیص آزمایشگاهی است.

اما دلیل اینکه این رشته در دنیا شناخته شده و روی آن کار می‌کنند این است که اصولا درخواست آزمایش، درخواست مشاوره پزشکی است. همانطور که وقتی قرار است یک بیمار تحت عمل جراحی قرار بگیرد، برای او مشاوره بیهوشی و مشاوره قلب می‌نویسند، درخواست آزمایش توسط پزشک معالج هم در حقیقت این است که از پزشک دیگری درخواست شود که مشخص کند مثلا قند این بیمار چقدر است، نمونه پاتولوژی او چیست، آیا بیماری او، سرطان است یا نه و موارد دیگر که پاسخ به آنها، پاسخ به یک مشاوره است. یعنی پاسخ به سوالی که از طرف پزشک معالج درخواست می‌شود. این مقدمه، پاسخ به این سوال است که چرا کشورهای پیشرفته دنیا شرط لازم برای متخصص آزمایشگاه شدن را پزشکی می‌دانند. درواقع برای اینکه کسی اجازه داشته باشد وارد این حیطه شود، لازم می‌دانند که او پزشک باشد.

این الگو که سال‌ها است در کشور ما هم پیاده می‌شود، دقیقا مطابق با کشورهای پیشرفته نظیر انگلیس، فرانسه، استرالیا، آمریکا و همه دیگر کشورهای پیشرفته دنیا است. به دلیل اینکه زیرساخت‌های این الگو در کشور ما وجود داشته است. درواقع کشوری می‌تواند این الگو را پیاده کند که پزشک به تعداد کافی داشته باشد و خوشبختانه در کشور ما وضعیت به همین ترتیب است. در کشور ما از سال‌های پیش از پیروزی انقلاب، دانشکده‌های پزشکی زیادی تاسیس شد و به اندازه کافی در این دانشکده‌ها، پزشک عمومی تربیت شد و بخشی از این پزشکان ازجمله خود بنده، پاتولوژی را به عنوان یک تخصص انتخاب کردند. به این نکته هم باید توجه کرد که منفعت پیاده‌سازی این الگو، در نهایت به بیمار می‌رسد. به دلیل اینکه کسی که زیر جواب آزمایشات را امضا می‌کند، 7 سال پزشکی عمومی و 4 سال هم تخصص طب آزمایشگاه خوانده است. تاکید می‌کنم که طب آزمایشگاه خوانده است نه فقط کار با دستگاه‌های آزمایشگاه که در حیطه علوم آزمایشگاه قرار دارد.

اما اتفاق دیگری که در سال‌های اخیر افتاده این است که رشته‌‌های پایه علوم پزشکی مثل رشته خون‌شناسی، میکروب‌شناسی، هورمون‌شناسی و بیوشیمی همه ساله فارغ‌التحصیلان زیادی داشته‌اند. هدف اصلی وزارتخانه‌های بهداشت و علوم از تربیت این متخصصین، تدریس در دانشگاه‌ها ، تحقیق و توسعه است. یعنی هدف این بوده که این عزیزان تربیت شوند که به‌عنوان مثال در مراکز صنعتی کیت آزمایشگاهی تولید کنند و درباره علوم پایه بیماری‌ها تحقیق کنند ولی چون تقاضای دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و مراکز صنعتی ما بسیار کمتر از میزان فارغ‌التحصیلی این عزیزان است، بسیاری از آنها درحال حاضر بیکار هستند. به همین دلیل به وزارتخانه فشار آورند که اجازه وارد شدن این افراد به حیطه تشخیص آزمایشگاهی را دریافت کنند. از طرفی وزارت بهداشت هم با دادن پاسخ مثبت به درخواست این عزیزان، سطح خودش را تا سطح یک بنگاه کاریابی تقلیل داده است درصورتی که طبق قانون، وظیفه وزارت بهداشت بسط و گسترش بهداشت و درمان بیماران است. این جزو وظایف وزارت بهداشت نیست که اگر مثلا فارغ‌التحصیلانش بیکار هستند، ملزم باشد که حتما برای آنها بازار کار ایجاد کند آن هم با خراب کردن یک رشته دیگر.

  معتقدید این تصمیم وزارت بهداشت، رشته پاتولوژی را خراب می‌کند؟
بله. پاتولوژی، رشته پایه پزشکی است. یعنی علاوه بر کار تشخیص آزمایشگاهی که انجام می‌دهد، اصولا هر کسی که می‌خواهد پزشک شود، اولین درسی که در حیطه شناخت بیماری‌ها باید بخواند، پاتولوژی است. درواقع اگر پاتولوژی آسیب ببیند، کل رشته طب عمومی آسیب می‌بیند.

چرا تصور می‌کنید پاتولوژی با این تصمیم آسیب می‌بیند؟
به خاطر اینکه درحال حاضر، وقتی که پزشکان عمومی فارغ‌التحصیل می‌شوند، رتبه‌های نسبتا بالا به سمت رشته پاتولوژی می‌آیند. چون یک رشته علمی است که جذابیت‌های فراوانی هم دارد مخصوصا برای افرادی که اهل درس خواندن هستند. ولی اگر قرار باشد کسی بدون مدرک طب و با یک الگوی 18 ماهه و خیلی راحت‌تر از پزشکانی که چهار سال این دروس را خوانده‌اند و بعد از چهار سال امتخان بورد داده‌اند، بتواند این مدرک را بگیرد، مسلما دیگر هیج پزشک عمومی به سمت رشته پاتولوژی نخواهد آمد و بعد از چند سال، عملا به یک رشته فشل تبدیل خواهد شد. بنابراین کل طب عمومی ضربه خواهد خورد.
  پس دلیل اصلی اعتراض شما این است.
بله. ما به این روند اعتراض داریم و بر همین اساس روز پنجشنبه متخصصین پاتولوژی و دستیاران پاتولوژی که دوره دریافت تخصص را می‌گذرانند، مقابل سازمان نظام پزشکی تجمع کردند و خواسته‌های خودشان را به گوش شورای عالی نظام پزشکی که همان روز جلسه داشت، رساندند.
سپید: شما در صحبت‌هایتان اعلام کردید که این تصمیم که به زعم شما نادرست است، از جانب وزارت بهداشت گرفته شده است. پس چرا تجمع شما به جای آنکه در مقابل وزارت بهداشت باشد، در مقابل سازمان نظام پزشکی بود؟

به دو دلیل. اول اینکه وزارت بهداشت روزهای پنجشنبه تعطیل است و ما هم می خواستیم که هرچه زودتر این اتفاق بیفتد و اعتراض خودمان را به گوش مسئولان برسانیم. دوم اینکه وقتی چند ماه پیش همکاران رادیولوژیست ما در مقابل وزارت بهداشت تجمع کردند، کتک خوردند و ما دوست نداشتیم که کتک بخوریم.

 درحال حاضر خواسته شما دقیقا چیست؟ چه کسی یا چه ارگانی چه کاری انجام دهد؟
حرف ما روشن است. دکتر هاشمی وزیر بهداشت و دکتر لاریجانی معاون آموزشی ایشان نباید به خاطر درخواست عده‌ای که جایگاه بالینی و طب ندارند، یک الگوی رایج علمی که در سراسر دنیا درحال اجرا است را تغییر دهند. الان درحوزه تشخیص آزمایشگاهی در سطح منطقه، شاید فقط ترکیه هم رده ما باشد وگرنه ما از همه کشورهای دیگر جلوتر هستیم.

. در بُعد استانداردسازی آزمایشگاهی و همه زمینه‌های دیگر، کشور ما جایگاه ممتازی در منطقه دارد. اگر هم در بعضی از بخش‌ها نقایصی وجود دارد، بیشتر مربوط به مدیریت و تحریم‌ها و اینطور مسائل است وگرنه در حیطه‌های تخصصی اگر نخواهیم قاطعانه بگوییم که در منطقه، بهترین هستیم، قطعا می‌توانیم بگوییم که کشور ما به همراه کشور ترکیه، بهترین‌ها هستند. اگر وزارت بهداشت این تصمیم را به اجرا دربیاورد، مسلما یک بازگشت به عقب خواهد بود و درست در نقطه مقابل اهداف و چشم‌اندازی که قرار است در سال 1404 به آنها دست پیدا کنیم. یعنی یک واپسگرایی به معنای واقعی در حوزه تشخیص آزمایشگاهی اتفاق خواهد افتاد.

 شما در صحبت‌های خودتان به تجمع اعتراض‌آمیز رادیولوژیست‌ها اشاره کردید. موضوع اعتراض آنها هم شباهت‌هایی با اعتراض شما دارد. رادیولوژیست‌ها هم اعطای مجوز به کارگیری دستگاه‌های سونوگرافی به متخصصان زنان را نادرست می دانستند و معتقد بودند که اشخاصی -به هر نحو- تعداد زیادی دستگاه سونوگرافی وارد کشور کرده‌اند و وزارت بهداشت با چنین تصمیماتی به دنبال وسعت دادن به بازار مصرف آنها است. درواقع مسائل اقتصادی را عامل اصلی اتخاذ چنین تصمیماتی می‌دانستند. برداشت پاتولوژیست‌ها از تصمیم اخیر وزارت بهداشت چیست؟

ببینید. من نمی توانم به کسی اتهام بزنم ولی این را می‌گویم که اصولا وقتی به یکباره به جمعیت زیادی امکان تاسیس و تصدی فنی آزمایشگاه داده می‌شود، به این معنا است که شرایط خرید دستگاه‌های بیشتر فراهم می‌شود. به طور متوسط هر آزمایشگاه جدید در زمان تاسیس، به خرید چیزی در حدود 400 میلیون دستگاه نیاز دارد. حالا شما خودتان تصور کنید که وقتی خیل عظیم این دوستان PhD مجوز تاسیس آزمایشگاه دریافت کنند، به یکباره با یک حجم زیادی از آزمایشگاه‌های تازه تاسیس مواجه خواهیم شد. به هرحال این مسئله تبعاتی دارد.

  لطفا به طور دقیق تر درباره این تبعات توضیح دهید.
اول اینکه هرکدام از اینها رقمی حدود 400 میلیون تومان باید برای خرید دستگاه کنار بگذارد و این به معنی ایجاد یک بازار خیلی خوب برای شرکت‌های تجهیزات آزمایشگاهی است.

دوم اینکه باتوجه به اینکه در حال حاضر در کشور ما آزمایشگاه به اندازه کافی وجود دارد، با اضافه شدن این تعداد افراد جدید به این بازار، تشخیص آزمایشگاهی وارد چرخه تقاضای القایی خواهد شد و چون آزمایشگاه‌های جدیدی که تاسیس می‌شوند، بیمار و مراجعه‌کننده به اندازه کافی ندارند (کما اینکه همین تعداد آزمایشگاهی که فعلا در کشور وجود دارد هم به اندازه ظرفیتشان مراجعه‌کننده ندارند) بنابراین مجبور می‌شوند که خدای ناکرده به سمتی بروند که با برخی از پزشکان وارد صحبت شوند و از آنها درخواست آزمایش‌هایی بکنند که شاید اصلا بیمار به آن نیازی نداشته باشد. بنابراین تبعات منفی این تصمیم، گسترده است. هم در درجه اول دامن مردم و بیماران را خواهد گرفت، هم به رشته پاتولوژی آسیب خواهد زد و هم در نهایت سازمان‌های بیمه‌ای را هم با مشکلات اقتصادی شدید ناشی از تقاضاهای القایی مواجه خواهد کرد.سپید