سلامت روان؛ بحران پنهان ایران
شفاآنلاین»سلامت» با وجود آنکه اختلالات روان‌پزشکی بیش از یک‌چهارم جمعیت کشور را درگیر کرده، هنوز سلامت روان در اولویت نظام سلامت قرار ندارد. متخصصان از کمبود خدمات، انگ اجتماعی و باورهای نادرست درباره درمان‌های روانی هشدار می‌دهند؛ هشدارهایی که پشت دیوار سکوت فرهنگی مانده‌اند.
به گزارش شفاآنلاین: بیماری‌های روان‌پزشکی امروز در ردیف سه بیماری‌ای قرار دارند که بیشترین هزینه و فشار را به نظام سلامت و خانواده‌ها تحمیل می‌کنند. بررسی‌های ملی نشان می‌دهد بین ۲۱ تا ۲۶ درصد ایرانی‌ها به یکی از اختلالات روانی مبتلا هستند و افسردگی، شایع‌ترین آن‌هاست.
اما این بحران تنها به آمار محدود نمی‌شود. انگ اجتماعی و نگاه منفی فرهنگی به بیماران روان‌پزشکی، اصلی‌ترین مانع درمان زودهنگام است. بسیاری از بیماران سال‌ها با بیماری خود زندگی می‌کنند، بی‌آنکه کمک حرفه‌ای دریافت کنند. نتیجه؟ مزمن شدن اختلالات، سخت‌تر شدن درمان و افزایش فشار بر بیمار، خانواده و نظام درمانی کشور.
روزبه؛ بیمارستانی با ۸۰ سال سابقه و چالش‌های نو
بیمارستان روزبه تهران، یکی از قطب‌های روان‌پزشکی کشور است که روزانه تا ۲۰۰ مراجعه سرپایی دارد و همه تخت‌های آن همیشه پر است. دکتر امیرحسین جعفری، رئیس این بیمارستان، می‌گوید ایران در حوزه سلامت روان با «عقب‌ماندگی جدی» مواجه است.
او با اشاره به کمبود شدید تخت‌های بستری، مخصوصاً در تهران، هشدار می‌دهد که حتی یک بیمار هم ممکن است روزها منتظر ترخیص دیگران بماند تا نوبتش برسد. همچنین خدمات سرپایی و حمایت‌های پس از ترخیص هم به‌شدت ناکافی است.
باورهای غلط و هزینه‌های نادیده گرفته‌شده
جعفری تاکید می‌کند که بزرگ‌ترین مانع، نه کمبود دارو یا متخصص، بلکه فرهنگ نادرست حاکم بر جامعه است؛ از ترس از روان‌پزشک و دارو گرفته تا تصور غلط درباره اعتیادآور بودن داروهای روانی یا دائمی بودن بیماری‌های روان‌پزشکی. به گفته او، حتی خیّرین هم کمتر به حوزه روان توجه می‌کنند و مردم فکر می‌کنند بیماران روانی، «دیگر هیچ‌وقت به زندگی برنمی‌گردند».
افسردگی، اضطراب، وسواس؛ سه‌گانه رایج در میان ایرانی‌ها
دکتر جعفری می‌گوید افسردگی در زنان شیوع بالاتری دارد و پس از آن اختلالات اضطرابی، وسواس و سایکوز قرار دارند. او افسردگی را یک «سندرم قابل‌درمان» می‌داند، اما مردم معمولاً آن را با غم، سوگ یا ضعف شخصیتی اشتباه می‌گیرند.
خودکشی؛ حقیقتی که باید درباره‌اش حرف زد
جعفری با هشدار درباره افزایش گزارش خودکشی، می‌گوید این به معنای سونامی نیست، بلکه به‌دلیل افزایش آگاهی است. ۹۰ درصد افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، مشکلات روان‌پزشکی قابل‌درمانی دارند. اما همچنان خودکشی در جامعه با برچسب منفی مواجه است و حتی درباره‌اش صحبت هم نمی‌شود.
او معتقد است رسانه‌ها می‌توانند در کاهش خودکشی موثر باشند، اما گاهی با روایت‌های نادرست، بحران را تشدید می‌کنند.
دسترسی به دارو و درمان؛ نیازمند سیاست‌گذاری فوری
رئیس بیمارستان روزبه به کمبود داروهایی مانند ریتالین یا داروهای ضد روان‌پریشی اشاره می‌کند و هشدار می‌دهد قطع ناگهانی این داروها می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. او تاکید می‌کند که سلامت روان باید جزو اولویت‌های بیمه‌ای و بودجه‌ای کشور قرار گیرد.
راهکار چیست؟ توجه، آموزش و تغییر نگاه
دکتر جعفری راه نجات را در «آموزش عمومی»، «افزایش خدمات» و «تغییر نگرش فرهنگی» می‌بیند. او می‌گوید همه افراد جامعه باید به حال روان خود و اطرافیان‌شان توجه کنند؛ همان‌طور که به سلامت جسمی توجه می‌کنند.
اگرچه بیماری‌های روان‌پزشکی جزو پرهزینه‌ترین بیماری‌ها هستند، هنوز در اولویت نظام سلامت قرار ندارند. از کمبود تخت و دارو تا فرهنگ منفی و باورهای اشتباه، همه‌وهمه سلامت روان ایرانیان را تهدید می‌کنند. برای درمان این بحران، به اقدامی ملی و آگاهانه نیاز است.
