اما اين مسئله براي کسي که براي اولين بار متروي تهران را تجربه مي‌کند،امري غير عادي و هنجار شکني است. اين را مي‌شود از ابراز تاسف توريستي ديد که گويا براي اولين بار به تهران آمده و ترجيح داده است، با مترو به نقاط مختلف تهران برود. وقتي متکديان و دستفروشان را مي‌بيند که پشت سر هم از کنار مسافران مي‌گذرند، سرش را به نشانه تاسف تکان مي‌دهد و منتظر است به مقصد برسد تا از اين آشفته بازار مترو،رها شود.
دستفروشي در مترو به شغل تبديل شده است
بر
اساس ماده 2 قانون مجازات اسلامي مصوب 1392، جرم رفتاري است که در
قانون براي آن مجازات تعيين شده و چون قانون‌گذار براي دستفروشي مجازات
تعيين نکرده است، عنوان کيفري خاصي در قوانين کيفري براي آن وجود ندارد،
اما آن چه دستفروشان انجام مي‌دهند مصداق تخلف‌هايي است که در قانون براي
آن مجازات تعيين شده است.
تخلف‌هايي مثل عرضه خارج از شبکه، فرار از
ماليات، ايجاد مزاحمت براي مردم و تکدي‌گري و البته براساس قانون نظام صنفي
مصوب سال 82 و اصلاح شده در سال92، قانون‌گذار براي انتظام بخشي به
هرنوع فعاليت اقتصادي مانند فعاليت‌هاي توزيعي مثل دستفروشي، اين نوع
فعاليت‌ها را نيازمند اخذ مجوز مي‌داند و بر اين اساس نيروي انتظامي خود
مي‌تواند با وجود شاکي يا حتي بدون شاکي، تشکيل پرونده دهد.
البته پرونده
تشکيلي و نوع برخورد يک پرونده و برخورد صنفي خواهد بود و نه کيفري و در
مورد برخورد با دستفروشان، شهرداري مي‌تواند شاکي باشد و با آنها برخورد و
نسبت به جمع‌آوري آنها اقدام کند.
هيچ‌کس
نمي‌داند اولين کسي که براي دستفروشي به مترو آمد، چه کسي بود يا اين فکر
از کجا به رگ‌هاي زيرزميني حمل و نقل شهري، تزريق شد. اما با وجود همه
برخوردها و طرح‌هاي پراکنده‌اي که براي جمع‌آوري آنها انجام شده است، حالا
دستفروشي در مترو کم‌کم به يک شغل و البته يک معضل اجتماعي لاينحل تبديل
شده است.
اين بازارهاي زيرزميني معلوم نيست که تا کجا پيش خواهند رفت و چه
کسي جلوي آنها را خواهد گرفت. اما هر روز آدامس، بادکنک،مونوپاد، جوراب و
انواع و اقسام خوراکي‌ها و مايحتاج مختلف،به ليست بلندبالاي کالاهاي
دستفروشان مترو اضافه مي‌شود.
اگر کسي بخواهد برخي اقلامي را که با گشتن در
چند مغازه يافت مي‌شود، تهيه کند، با سوار شدن در يکي از خط‌هاي مترو و
تحمل يک مسير 45 دقيقه‌اي، مي‌تواند دست پر از مترو بيرون بيايد. آن هم با
قيمتي پايين‌تر از آنچه در بازار عرضه مي‌شود. هر چند که مي‌گويند يک باند
مافيايي،پشت جريان دستفروشي مترو است، اما افراد بعضا شيک‌پوش
دستفروش،اين مسئله را نقض مي‌کنند. ولي به هر حال باز هم مشخص نيست که چه
کسي اين تيم بزرگ را هدايت مي‌کند.
اختصاص فضايي براي دستفروشان
دستفروشي
در مترو ممنوع است. اين را همه دستفروش‌ها مي‌دانند. اما کمتر کسي نگران
برخورد ماموران ايستگاه يا توقيف اجناسش است. مترو به جزيره امني براي
دستفروشان تبديل شده و به ندرت صحنه‌اي از برخورد با دستفروشان در آن
مشاهده مي‌شود.
در همين رابطه مهدي چمران رئيس شوراي اسلامي شهر تهران، چندي پيش در در اين باره گفت «حضور گسترده دستفروشان در مترو به يک مشکل تبديل شده است که علاوه بر گسترش ناهنجاري، موجب نارضايتي مسافران شده است.»
او ادامه داد: «معتقدم که ارگان‌هاي مربوطه بايد با اين معضل که رو به گسترش است، هر چه سريع‌تر برخورد کنند تا شاهد ريشه کن شدن آن باشيم. در غير اين صورت با مشکلات متعددي که ناشي از اين ناهنجاري است، مواجه مي شويم.» پ
چمران با بيان اينکه شهرداري با توجه به قانون رفع سد معبر، مي‌تواند از حضور دستفروشان در مترو جلوگيري کند، تصريح کرد: «در همين راستا شورا آمادگي لازم دارد که با شهرداري تعامل و همکاري لازم را داشته باشد.» چمران خاطرنشان کرد: «يکي از دلايلي که موجب شده پديده دستفروشي و حتي تکدي‌گري در مترو، رو به افزايش باشد، دلسوزي مردم است؛ ولي مردم بايد بدانند که افزايش اين پديده موجب گسترش ناهنجاري شده و اين اقدام فقط به ضرر خودشان است.»
رئيس شوراي اسلامي
شهر تهران، در پايان گفت: «دستفروشان بايد در فضاهاي ديگري که به اين کار
اختصاص دارد، حضور پيدا کنند و در اين راستا شهرداري و ارگان‌هاي مربوطه
نيز بايد فضاهاي لازم را مانند احداث يک بازارچه براي آنها فراهم کند تا
ديگر شاهد حضور دستفروشان در مترو و اماکن عمومي ديگر نباشيم.»
مترو حريم محسوب مي‌شود
حجت
الاسلام ميثم امرودي، معاون امور اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران، با
اشاره به مختصات مترو تهران مي‌گويد: «مترو يک حريم تعريف شده، دارد که هر
فرد با خريد يک بليت اجازه استفاده از خدمات آن را پيدا مي‌کند. از اين
منظر مترو يک فضاي عمومي محسوب مي‌شود و ورود دستفروشان در آن غيرقانوني
است.» امرودي افزود: «بيش از 1700 نفر در تهران دستفروشي مي‌کنند که
متأسفانه مواد مخدر هم در حاشيه آن رد و بدل مي‌شود.
کليه رسانه‌ها موظف
هستند به منظور روشن کردن افکار عمومي در اين زمينه، به مسئولان کمک کنند.
چراکه فضاي مترو حريم مترو محسوب مي‌شود. بنابراين هر گونه خريد و فروش
تصرف محسوب شده و مستوجب پيگيري قضايي است.»
نمي‌توانيم با دستفروشان برخورد کنيم
بلندگوي ايستگاه‌هاي مترو، در طول روز بارها اعلام مي‌کنند که از کمک به متکديان و خريد از دستفروشان، جدا خودداري کنيد. اما با همه اين صحبت‌هاي مطرح شده توسط مسئولان ذي‌ربط، هيچ اقدامي براي جمع‌آوري آنها صورت نمي‌گيرد.
احسان مقدم مشاور مدير عامل و مدير روابط عمومي مترو تهران، در همين رابطه مي‌گويد: «تمام کارهايي که در حيطه وظايف ما بوده را انجام داديم، ما نمي‌توانيم با دستفروشان برخورد فيزيکي انجام دهيم و در هيچ قانوني هم وجود ندارد که با دستفروشان داخل مترو، برخورد شود و يا آنها را به زندان بيندازيم.» او ادامه داد: «ما در يک مدت زمان مشخص براي مردم اطلاع رساني کرديم، از طريق رسانه‌ها و تبليغاتي که در داخل مترو انجام گرفت، هر چه در رابطه با فرهنگ‌سازي لازم بود، انجام داديم تا همشهريان عزيز در جريان اين طرح قرار بگيرند.
جالب است بدانيد به درخواست خود مسافران، طرح جمع‌آوري دستفروشان مترو را آغاز کرديم، آنها حتي به ما گلايه هم داشتند که مدت زماني که در مترو تهران حضور دارند، برخي از دستفروشان باعث سلب آسايش مي‌شوند و از ما خواستند که براي جمع‌آوري دستفروشان مترو چاره‌اي بينديشم.» مقدم با درخواست از مردم مبني بر اينکه از دستفروشان مترو،خريد نکنند، تاکيد کرد: «ايستگاه‌هاي زيادي در مترو تهران وجود دارد.
ما
نمي‌توانيم در تمام اين ايستگاه‌ها مسافران را بازرسي کنيم که چه اجناسي در
کيف خود حمل مي‌کنند. اين خود مسافران هستند که بايد با عوامل مترو،
همکاري‌هاي لازم را انجام دهند تا اين طرح را با موفقيت به پايان برسانيم.»
به
نظر مي‌رسد اين روزها حال و روز دستفروشي در مترو مساعدتر از غرفه‌داري
است و گواه آن افزايش روزافزون تعداد دستفروشان در مترو است. به گونه‌اي که
در گذشته تنها زناني دونات‌فروش، اقدام به فعاليت مي‌کردند، اما حالا فضا
براي دستفروشان مرد و کودک نيز فراهم شده است و اين افراد با اجناس خود در
ميانه شلوغي مترو جولان مي‌دهند.
گفتن اينکه دستفروشي ممنوع است و بايد برخورد شود، براي همه مسئولان امري عادي شده است. اما اينکه چه اقداماتي را عملياتي کرده‌اند، براي همه مسافران مترو، پرسشي بي پاسخ است.ما هر روز سوار بر مترو شده و با برندها و اجناس جديدي آشنا مي‌شويم. برخي از مردم خريد مي‌کنند و برخي ديگر از اين شرايط ناراضي هستند.اما بايد مسافران مترو اين را بدانند که زماني عرضه وجود دارد که تقاضا وجود داشته باشد.سپید
