شفاآنلاین:جامعه>حوادث>« تهران روي گسل زلزله قرارداد»، « ايران زلزله خيز است» و... اين جملات را بارها شنيده‌ايم اما اينكه در اين زمينه مسئولان امر و مردم چه اقدامات سازنده و راهگشايي انجام داده‌اند جاي تامل دارد.
از نظر علمي هر فعل و
انفعالي در يك گسل منجر به تحريك ديگر گسل‌ها و در نتيجه وقوع زلزله
مي‌شود. اما پيش‌بيني زلزله هنوز از سوي هيچ علمي ممکن نیست. با توجه به
اينكه در روزهاي اخير شاهد وقوع زلزله در استان تهران بوديم بايد دانست كه
احتمال زلزله در اين استان زلزله‌خيز در هر لحظه وجود دارد. اينكه شدت
زلزله كوچك يا بزرگ باشد چندان مهم نيست بلكه بايد درباره آن چاره‌انديشي
كرد. سال 1376 گزارشي به شهردار وقت ارائه شد و در آن آسيب‌پذيري شهر تهران
در مقابل زلزله مورد توجه قرار گرفت. اگر در آن زمان جمعيت تهران چهار
ميليون نفر بود اما هم‌اكنون اين جمعيت به 12 ميليون نفر رسيده است و
پوشش‌دهي اين جمعيت انبوه در مواقع بحراني باعث بروز مشكلات عديده‌اي
مي‌شود. با توجه به اينكه زيرساخت‌هاي لازم براي كنترل وضعيت بحراني چندان
وجود ندارد، بالطبع با هر تكان كوچكي نگراني‌ها تشديد مي‌شود. در اطراف شهر
تهران تعداد زيادي شاخه گسل و تعدادي شاخه گسل ريزتر در زير شهر وجود
دارد. با اين شرايط احتمال وقوع زلزله‌هاي بزرگ در اين شهر وجود دارد. هر
70 سال يك بار زلزله‌اي در كشور رخ مي‌دهد. اينكه افكار عمومي نگران وقوع
زلزله در روزهاي اخير باشد چندان علمي نيست. بلكه بايد هميشه احتمال وقوع
زلزله را داد. استان تهران روي محل بسياري از گسل‌ها قرار گرفته و لرزش‌هاي
آن نيز زياد است. اينكه برخي افراد با شنيدن اين اخبار دچار استرس شده يا
دو هفته به مسافرت رفته تا با مشكلات ناشي از زلزله روبه‌رو نشوند، چندان
بينش درستي نيست بلكه احتمال وقوع زلزله در هر مكان و هر زماني وجود دارد.
مردم بايد خودشان بدانند كه اگر مي‌خواهند در شهري مانند تهران زندگي و از
امكانات و تاسيسات حياتي آن استفاده كنند، اين شهر از لحاظ زيرساخت‌هاي
مديريت بحران چندان پاسخگوي سوانح نيست. مسئولان ديگر نبايد امكانات بيشتري
از جمله افتتاح مراكز تفريحي و خريد را به تهران اختصاص دهند. راهكار
اساسي در زمينه ايمن‌سازي شهر تهران خلوت‌سازي اين كلان‌شهر و استفاده از
سيستم‌هاي امداد و نجات پيشرفته است. در ضمن اقداماتي همچون آموزش همگاني
به مردم مي‌تواند در زمينه آگاه‌سازي و آموزش اساسي موثر باشد. مسئولان ما
در هر سمت و جايگاه بايد دوره‌هاي آموزشي در زمينه نحوه مقابله با زلزله را
بگذرانند تا با ايمن‌سازي بتوان جلوی خسارت‌هاي احتمالي را گرفت. با توجه
به تاليف كتاب‌هاي زيادي در زمينه زلزله اما اقدام چندانی براي مقابله با
آن انجام نشده است. در طول تاريخ مردم هميشه از وقوع زلزله بيم داشته‌اند
اما تاكنون هيچ اقدامي در اين زمينه انجام نشده است. بايد همگان به اين
باور برسند كه فقط بايد اقدامات علمي و عملي را براي كاهش خسارت‌هاي ناشي
از وقوع زلزله لحاظ كرد. وضعيت معماري و شهرسازي در شهر تهران از
نارسايي‌هاي متعددي از جمله عدم رعايت ايمني در ساخت و ساز، اصول فني،
داشتن بافت‌هاي فرسوده و... رنج مي‌برد. شهر تهران پايتخت سياسي، اقتصادي و
اجتماعي كشور است و با وقوع زلزله در اين كلان‌شهر، كل كشور مختل مي‌شود.
بايد توجه داشت براي مقابله با نارسايي‌هاي زلزله هم‌اكنون نمي‌توان كاري
انجام داد بلكه بايد اصول فني را جدي گرفت. وقتي مي‌گوييم بايد اصول فني را
جدي گرفت، در جامعه اصل موضوع فراموش مي‌شود و دلالان در پي گراني و
افزايش محاسبات خود مي‌روند كه اين اقدام منفعت طلبانه بسيار آسيب‌زا و
منجر به پرداخت تاوان سنگيني مي‌شود. در واقع، بايد مسئولان امر بدانند با
رعايت چه اصولي به شكل خودجوش و برنامه‌ريزي شده مي‌توانند در زمان قبل از
بحران، حين بحران و بعد از بحران كاري از پيش ببرند. در اصل بايد به اين
نكته توجه داشت كه احتمال وقوع زلزله در هر لحظه وجود دارد تا به اين ترتيب
شهرهاي روي گسل‌هاي اصلي و گسل‌هاي فعال تحليل رفته تا با كوچك‌سازي بتوان
آنها را مديريت كرد. براي اين كار نبايد شهرداري مجموعه‌هاي متنوع بسازد.
بايد توجه داشت كه وقتي ساخت و سازها، تجهيزات و امكانات شهر افزايش
مي‌يابد اما زيرساخت‌هاي آن فقط براي چهار ميليون نفر تدارك ديده شده نه
12ميليون، در مواقع بحراني شاهد مشكلات عديده‌اي خواهيم بود. اين
نارسايي‌ها فقط برنامه‌ريزي، مديريت و انتقال افراد به ديگر شهرها برطرف
مي‌شود.
فريبرز ناطقي الهي / استاد مهندسي زلزله و سازه
آرمان
آرمان
نظرشما
آخرین اخبار