شفا آنلاين -رئیس پلیس فتا کشور با اشاره به اینکه امروز پلیس سایبری ایران با ۱۳۲ کشور به صورت آنلاین در ارتباط است، جرایم سایبری را تعریف کرد و مصداق مجرم سایبری را ذکر کرد.
به گزارش شفا آنلاين ، سردار کمال هادیانفر رئیس پلیس فتا ناجا در گفتگویی به برخی سوالات در خصوص شبکه‌های اجتماعی موجود در فضای مجازی، برنامه‌های پلیس فتا در تعامل با وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم و جرایم بوقوع پیوسته در این فضا و ارتباط پلیس سایبری ایران با پلیس سایر کشورها توضیحاتی داد.
متن گفت‌وگوی رئیس پلیس فتا به شرح زیر است:
نظر پلیس فتا راجع به شبکه‌های اجتماعی موجود در فضای مجازی چیست؟
اساس شبکه‌های اجتماعی به نظریه علمی شش درجه جدائی استنلی میلگرام بر می‌گردد و کاربرد اصلی آنها تسهیل ارتباطات و تعاملات بین افراد است. این شبکه‌ها یکی از مظاهر وب 2 و نمونه‌ای موفق از سایت‌های کاربر محور هستند که منجر به گسترش خارق‌العاده و غیرقابل تصور ارتباطات بین اشخاص در دنیای امروز شده‌اند. اما واقعیت این است که این ابزار مفید نیز با توجه به گستردگی بسیار زیاد در ایجاد ارتباط بین افراد، همزمان با مزایای مختلف خود متاسفانه فرصت‌هایی سوئی را نیز در اختیار سودجویان، کلاهبرداران و مجرمان سایبری قرار داده است و حتی برخی از شبکه‌های اجتماعی خواسته یا ناخواسته بستری مناسب برای ارتکاب جرم ایجاد کرده‌اند.
در مورد جرایم سایبری توضیح می دهید؟
جرایم بسیاری در حوزه شبکه‌های اجتماعی علیه جوانان و نوجوانان و به طور کلی هموطنان رخ می‌دهد که حتی گاهی پس از انجام جرم نیز از آن آگاه نیستند. سرقت هویت و دسترسی غیرمجاز به اطلاعات خصوصی افراد و تجاوز به حریم خصوصی که این دسته جرائم هستند. به عنوان مثال هتک حیثیت که به عنوان دومین جرم سایبری دارای شاکی خصوصی، حجم زیادی از شکایت‌های مردمی و پرونده‌ها را به خود اختصاص داده است، در فضای سایبر رایج شده و بستر عمده ارتکاب این جرم نیز برخی از شبکه‌های اجتماعی می باشد.
پلیس با توجه به رویکرد مردمی خود و دیدگاه پیشگیرانه نسبت به تهدیدات و آسیب‌ها وظیفه خود می‌داند که ضمن اطلاع‌رسانی و هشداردهی در خصوص تهدیدات پیش روی مردم عزیز، اقدام به مقابله و برخورد با مجرمان این فضا و جلوگیری از بروز آسیب کند. لذا هموطنان عزیز باید قبل از هر چیز، ضمن کسب دانش و آگاهی لازم نسبت به تاثیرات و نکات مثبت و منفی این فضا و نحوه استفاده و حفظ امنیت خود و اطرافیان آشنائی لازم را کسب کند. بویژه در خصوص حضور فرزندان خود در این گونه محیط‌ها دقت داشته و در فضای مجازی نیز همانند فضای حقیقی در کنارشان بوده و آنان را همراهی کنند تا احتمال آسیب به حداقل برسد.
هویت استفاده کنندگان شبکه‌های اجتماعی چگونه است؟
همچنین دقت کنند که تعداد زیادی از شبکه‌های اجتماعی با توجه به مبانی علمی در مقررات داخلی خود، دارای شرط سنی برای ورود بوده و کودکان و حتی نوجوانان نباید به آنها وارد شوند. بطور مثال برخی از این شبکه‌ها اجازه ثبت نام و ورود مستقل افراد با سن کمتر از 13 سال را فارغ از ملیت و حتی در صورت رضایت والدین را نمی‌دهند که این خود نشانه تهدیدات و آسیب‌های متصور برای کودکان و نوجوانان در این فضاست. ولی متاسفانه بعضی کاربران با تحریف هویت و مشخصات خود ثبت‌نام می‌کنند و کلا وارد محیطی می‌شوند که مناسب آنها نیست.
امروز هیچ نظارتی و کنترلی از سوی شرکت فیس‌بوک و سایر شبکه‌های اجتماعی اعمال نمی‌شود، زیرا همه آنها به دنبال افزایش و جذب کاربر بیشتری هستند گویا در مسابقه‌‌ای با یکدیگر در رنکینگ غیرواقعی هستند و سلامت روانی، اخلاقی و امنیت کاربران برای آنها زیاد مهم نیست؛ نظرشان این است که هر کی با هر ذائقه فقط بیاید و این خوب نیست در حالی که امنیت و سلامت کاربران باید از هر چیز مهم‌تر باشد. که متاسفانه اینطوری نیست.لذا ما توصیه نمی‌کنیم از این فضا استفاده بشود، در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی خوبی در کشور تولید شده است با محتوای خوب و ارزشی، توصیه می‌کنیم از شبکه‌های جایگزین استفاده کنند.
برنامه‌های پلیس فتا در تعامل با وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم چیست؟
عمده وظیفه پلیس فتا حتی قبل از برخورد و جمع‌آوری آثار و عوامل جرم در فضای سایبر، آگاهی بخشیدن به اقشار جامعه و پیشگیری از وقوع جرم است. اعتقاد داریم چنانچه سطح آگاهی عمومی در نحوه استفاده از فضای مجاز ارتقاء یابد، نرخ وقوع جرم کاهش خواهد یافته و سطح آسیب‌پذیری عمومی کاهش می‌یابد. به این منظور پلیس فتا یکی از جوامع هدف خود را دانش‌آموزان عزیز تعریف کرده است.
یکی از جوامع پراهمیت وزارت آموزش و پرورش است و نباید از نقش این عزیزان در توسعه فرهنگ سازی عمومی غافل شد. امیدواریم بتوانیم گام‌های موثر در جهت تامین امنیت کاربران برداریم و در کنترل و کاهش جرایم در فضای مجازی کشور موفق باشیم. این مهم فقط با همکاری و همدلی در آحاد جامعه بخصوص جوانان و نوجوانان که در حال حاضر بیش از سایر کاربران، فضای مجازی را به خود اختصاص داده‌اند، امکان‌پذیر خواهد بود.
پلیس فتا تا چه اندازه در حفاظت از فضای مجازی کشور در برابر حملات سایبری مانند موضوع حملات به وزارت نفت دفاع می‌کند؟
ضرورت و اهمیت صیانت از فضای سایبری کشور در برابر انواع تهدیدات و تهاجمات سایبری بر هیچ کسی پوشیده نیست و دفاع بر همگان واجب است. فضای سایبر بخاطر ویژگی خود که وابستگی به زمان و مکان ندارد و به محض رؤیت حملات سایبری باید اقدامات بازدارندگی را اجرا کرد. همانطور که مطلع هستید در چشم‌انداز بیست‌ساله، ایران کشوری است امن، مستقل و مقتدر با سازمان دفاعی مبتنی بر بازدارندگی همه‌جانبه و ...
پلیس فتا تا چه اندازه نسبت به برخی رفتارها در فضای مجازی با دید اغماض می‌نگرد؟
با توجه به وظیفه قانونی پلیس در صورت بروز و مشاهده جرائم عمومی توسط پلیس فتا در فضای مجازی یا گزارش و طرح شکایت رسمی در ارتباط با جرم و یا اعلام از طرف مجاری قانونی اقدام به تشکیل پرونده و پیگیرد قضائی موضوع مجرمانه خواهد کرد و اغماضی در کار نیست. اما باید توجه داشت که گستردگی فضای سایبر و حجم جرایم فزاینده در آن که بخش عمده آن نیز از خارج از کشور و در مکان‌هایی صورت می‌گیرد که لزوما در آنجا مجرمانه تلقی نمی‌شود، موجب می‌شود که امکان رسیدگی به بخش‌هایی از این جرائم فراهم شود.
ارتباط پلیس سایبری ایران در اشتراک‌گذاری جرم و مجرم با پلیس سایر کشورها چگونه است؟
در این بین باید به محدودیت‌های امکانات پلیس نسبت به حجم گسترده این جرائم و نبود قوانین مناسب بین‌المللی نیز توجه کنیم. که البته عرض کردم بیشتر این جرایم در بستر شبکه‌های اجتماعی خارجی متاسفانه شکل می‌گیرد. بطور مثال سایتی با محتوای مبتذل و ضدارزشهای دینی ما که در کشوری اروپائی ایجاد شده است توسط مراجع قضائی ایرانی قابل پیگرد نیست و باید از طریق کشور مربوطه تقاضای رسیدگی شود که این موضوع مشکلاتی را با توجه به تفاوت قوانین کشورها به همراه خواهد داشت. البته ارتباطات بین‌المللی روز به روز بهتر می‌شود؛ امروز با 132 کشور به صورت آنلاین در ارتباط هستیم ؛ اشتراک‌گذاری جرم و مجرم یکی از این هماهنگی‌ها در عرصه بین‌المللی است.
چه تعداد از افراد جامعه روزانه از فضای مجازی استفاده می‌کنند؟
برابر گزارش مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت در سال 1391 بیش از 61 درصد جمعیت کشور یعنی بیش از 45 میلیون نفر از اینترنت استفاده می‌کنند. این در حالی است که در سال قبل از آن درصد استفاده‌کنندگان 43 درصد یعنی حدود 32 میلیون نفر بوده است.
از این نظر ایران در بین کشورهای خاورمیانه رتبه اول است. اینکه مردم کشو به فضای مجازی علاقه‌مند هستند خیلی خوب است چون این فضا گذشته از تهدیدات پیش رو سرشار از فرصت است ولی به نظر می‌رسد که کاربران عزیز باید بطور شتابزده و بدون آموزش وارد این فضا نشوند چون آسیب‌ها و تهدیدات آن بر روی کاربران نابلد بیش از فرصت‌های آن است و این دسته از کاربران معمولا در تیررس مجرمان هستند.
توصیه‌های امنیتی شما به خانواده‌ها و کاربران مجازی تا چه اندازه است؟
پلیس فتا با رویکرد اجتماعی و به عنوانی بخشی از پلیس جامعه محور راه‌اندازی شده و فعالیت کرده است. تلاش همه ما به عنوان خدمتگذاران مردم در فضای سایبر تامین محیطی امن و قابل اعتماد برای انجام فعالیت‌های سالم برای همه هموطنان و خانواده‌های محترم است. در این بین آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی و همچنین ارائه هشدارهای لازم در هنگام بروز خطرات جدید و یا روش مقابله با شگردهای مجرمانه جدید به کاربران فضای مجازی به منظور پیشگیری از گرفتار شدن آنان و خانواده‌ها و فرزندانشان در جرائم سایبری اهمیت زیادی دارد.
آخرین شگرد مجرمان؟
بنابراین این پلیس با توجه به مخاطبان خاص خود که می‌توان گفت همگی در اینترنت حضور دارند بصورت مستمر اقدام به اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی عمومی و اختصاصی موضوعی و مخاطب محور از طریق تولید انیمیشن‌های آموزشی، حضور در نمایشگاه‌های معتبر داخلی مانند رسانه دیجیتال، رسانه‌ها و مطبوعات و خبرگزاری‌های آنلاین و سایت‌های مختلف خبری و سایت پلیس فتا انجام شده که با یک جستجوی ساده یا ورود به سایت پلیس فتا هموطنان می‌توانند از آنها بهره‌برداری کنند. آدرس سایت پلیس فتا cyberpolice.irاست که استدعای ما از مردم این است که حتما به هشدارهای فتا و از آخرین اخبار و شیوه‌های مجرمانه داخلی و بین‌المللی توجه کنند البته سایت ما، یک سایت دو طرفه است که کاربران و مردم عزیزمان می‌توانند نظرات، اخبار و اطلاعات پیرامون جرم را به ما اطلاع بدهند.
وجود پلیس فتا را تا چه اندازه برای کشور مفید و لازم می‌دانید؟
پلیس فتا بر اساس سند افتا دولت، نیاز جامعه، رشد قارچ‌گونه جرایم سایبری و توسه پلیس در عرصه داخلی و بین‌المللی تشکیل شد. تغییر شکل زندگی مردم و دو جهانی شدن جوامع از ضروریات تشکیل پلیس سایبری است. پلیس فتا به عنوان ضابط قضائی در فضای مجازی و با وجود مدت نسبتا کوتاه فعالیت خود بی‌تردید نقش موثری در کنترل جرائم این فضا و ایجاد امنیت نسبی برای هموطنان داشته است.
فضای سایبری برای مجرمان چگونه است؟
رسیدگی به هزاران پرونده سرقت و کلاهبرداری و هتک حیثیت و ... با شکایات مردمی و احقاق حقوق آنان در این فضا و همچنین پیشگیری و مقابله موثر با جرائم سایبری موجب شده که مجرمان احساس ناامنی کنند. این پلیس توانسته نشان دهد حتی در مقایسه با سایر کشورها بعنوان نمونه‌ای از پلیس سایبری موفق، مطرح شود. تا جائی که کشورهای غربی طی اقدامی منفعلانه به تحریم این پلیس برای جلوگیری از پیشرفت و موفقیت آن پرداختند که همین اقدام آنان حکایت از اهمیت و لزوم حضور پلیس فتا برای کشور و مردم دارد.
امروز همه کشورها این را می‌دانند که عقب‌ماندگی پلیس‌ها در عرصه مبارزه با جرایم سایبری بیشترین خطر را برای سایبر کشورها دارد. در حوزه مبارزه با جرایم سایبر توسعه و پیشرفت همه کشورها معنا دارد و دنیا را قادر به پیشگیری و مقابله با جرایم می‌کند. به همین دلیل است که عملیات‌های بین‌المللی مانند پانگه‌آ 1 تا 4 در دنیا با حضور پلیس‌های سایبری انجام می‌شود چون جرم در فضای سایبر گذشته از عدم وابستگی به زمان و مکان کاملا سیال و دارای هویت پنهان است.
در دنیا و منطقه خارومیانه چه کشورهایی پلیس تخصصی مانند فتا دارند؟ آیا در دنیا به این پلیس احساس نیاز می‌شود؟
بعد از کنوانسیون بوداپست در سال 2001 تقریبا اکثر کشورها بخصوص کشورهای توسعه یافته اقدام به ایجاد پلیس سایبری کرده‌اند که بعضی از آنها امروز تبدیل به الگوهای مناسب و موفق شده‌اند. تقریبا ما کشوری را نمی‌شناسیم که پلیس یا واحد مبارزه با جرایم سایبری نداشته باشد زیرا اهمیت این واحد بر هیچ کس پوشیده نیست و اگر کشور حتی نیمه نگاهی به توسعه و واقعیت‌های فضای مجازی داشته باشد به این نکته پی خواهد برد که جوامع تمایل زیادی به ورود به این فضا دارند و فقط در کنار این توسعه و رشد کاربران نیاز مبرم به پلیس این فضا می‌باشند.
همکاری پلیس سایبری ایران با دیگر کشورها در چه زمینه‌هایی و چگونه است؟
برخی کشورهای منطقه رسما از فرماندهی محترم نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران خواسته‌اند که برای راه‌اندازی پلیس سایبری آنها اقدام کنیم که در حال مذاکره و انجام اقدامات و هماهنگی‌های اساسی هستیم.
اخیرا در ایرن یک نشست و یک کارگاه توسعه و تقویت همکاری‌های بین‌المللی برای مبارزه با جرایم سایبر برای کشورهای منطقه با مشارکت سازمان UNODC و سازمان اینترپل جهانی برگزار شد و نمایندگان همه کشورهای منطقه شرکت کننده در این نشست و کارگاه که با حضور بیش از نمایندگان 14 کشور برگزار شد، از پلیس سایبر ایران درخواست توسعه و تقویت همکاری‌ها و اجرای آموزش‌های تخصصی برای پلیس آنها، انتقال دانش، تجربیات و تبادل اطلاعات و... را کردند و جزو مصوبات نشست مذکور در سند UNODC قرار گرفت.
نقش ارشادی و بازدارنده پلیس فتا به فضای سایبری چگونه است؟
وجود پلیس در جامعه هم پیش رویدادی است هم پس رویدادی؛ به نحوی که صرف احساس این موضوع که در فضای مجازی پلیس تخصصی به نام پلیس فتا وجود دارد باعث می‌شود هزینه ارتکاب جرم برای مجرمین بیشتر شود و عملا جذابیت و تمایل ارتکاب جرم و انگیزه ارتکاب جرم پایین بیاید.
همچنین پس از وقوع جرایم نیز پلیس تخصصی فتا در نقش ضابط در کشف و پی‌جویی جرایم سایبری نقش اساسی را ایفا می‌کند. در فرآیند مجازات مجرمان که نقش پیگیری اجتماعی و هم نقش پیشگیری وضعی برای مجرمین دارد، پی‌جویی جرایم سایبری که امری بسیار پیچیده است به عهده پلیس فتا است. در جایی که مجرم بداند در صورت ارتکاب جرم حتما دستگیر خواهد شد تا در صدد ارتکاب جرم برنیاید.
آیا پلیس فتا با شکایات شاکی خصوصی وارد عمل می‌شود یا در فضای سایبری هم جرایم مشهود وجود دارد؟
برای شروع فرآیند پی‌جویی جرایم با توجه به ماهیت جرایم، یا بایست شاکی خصوصی متضرر از جرم اعلام شکایت کند یا مدعی‌العموم ارجاع موضوع کند یا جرم دارای ماهیت مشهود باشد تا ضابط بتوان فرآیند پی‌جویی جرایم را شروع کند. این امر در خصوص جرایم سایبری صادق است. لذا پلیس فتا نیز براساس قانون و مقررات یاد شده اقدام به رسیدگی می‌کند با این تفاوت که تعاریف ارائه شده در خصوص جرم مشهود موضوع قانون آئین دادرسی کیفری با جرایم سایبری همپوشانی کامل ندارد. ضرورت دارد لوایحی تصویب شود تا خلاءهای موجود آن را پوشش بدهد تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به این جرایم رسیدگی و خسارات حداقلی به بزه‌دیده یا بزه‌دیدگان وارد شود.
تعریف قانونی جرایم سایبری چیست؟
جرم رایانه‌ای در قانون تعریف نشده است و هر کسی یک تعریفی ارایه کرده است. در زیر هم از دید نهادها و سازمان‌ها اعم از داخلی و بین‌المللی و هم از نگاه اندیشمندان و حقوقدانان به برخی از تعاریف مربوط به جرم رایانه‌ای اشاره می‌کنیم:
البته تعاریفی از بخش نهاد و کشورهای بین‌المللی وجود دارد برای مثال:
- هر عمل غیرقانونی، غیر اخلاقی یا غیر مجاز نسبت به پردازش خودکار و یا انتقال داده‌ها. (تعریف سازمان همکاری و توسعه اقتصادی)
- هر فعل مثبت غیرقانونی که رایانه، ابزار یا موضوع جرم است. (کمیته اروپایی مسائل جنایی در شورای اروپا)
- جرم رایانه‌ای عبارت است از هرگونه تخلف از قانون کیفری که دانش فناوری رایانه‌ای را در ارتکاب، تحقیق و پیگرد شامل شود. (تعریف وزارت دادگستری آمریکا)
- شاید خلاصه آن این باشد که جرم رایانه‌ای هر رفتار ممنوع مرتبط با کاربرد رایانه را می‌گویند که خوب در قوانین اکثر کشورها رفتار ممنوع را بر شماری یا جرم‌انگاری کرده و یا می‌شود گفت که جرم رایانه‌ای هر رفتار غیرقانونی است که دانش فناوری رایانه‌ای برای ارتکاب جرم به کار گرفته شود. رایانه نسبت به جرم می‌تواند دو حالت داشته باشد؛ حالت فعال که رایانه برای نفوذ در فایل‌ها و ربایش پول و رفتارهای غیرقانونی از این دست به کار گرفته می‌شود و حالت انفعال که رایانه نقش تسهیل کننده یا راهنما برای خریداران یا کالاها به ویژه در پرونده‌های قاچاق مواد مخدر و غیره دارد.
نظرشما
آخرین اخبار