خانه تکانی به قیمت از دست دادن سلامتی؛ هرگز!

 اگر رعایت نکات ایمنی را هنگام خانه تکانی نادیده بگیریم آن گاه ممکن است خانه تکانی شب عید به یک دردسر تمام عیار تبدیل شود. این دردسر که اغلب خانم‌های خانه‌دار را تهدید می‌کند با عوارضی مانند کمردرد، گردن درد، حساسیت پوستی، درد دست و شانه‌ها و حتی شکستگی استخوان پا همراه است.
دکتر محمدرضا وفایی نسب، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و رئیس مجمع استانی بسیج جامعه پزشکی یزد  خانه تکانی را یک اتفاق خوب برای سلامتی خانواده‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: نظافت کامل خانه همراه با اعضای خانواده علاوه بر اینکه محیط را پاکیزه کرده و میکروب را از بین می‌برد بلکه آثار مثبت روانی نیز دارد، اما رعایت نکردن برخی اصول اولیه ایمنی موجب پیامدهای ناگواری برای افراد می‌شود. به عنوان مثال یکی از رایج‌ترین عوارض خانه تکانی‌های نادرست و غیر ایمن به خاطر استفاده از چهارپایه‌ها است که به دلیل توزیع نامناسب وزن موجب سقوط افراد شده و به ستون فقرات آسیب وارد می‌کند. با این حال رعایت برخی اصول ساده ایمنی احتمال بروز عوارض جدی را در روزهای پایانی سال به حداقل می‌رساند.


این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی نخستین عارضه را مربوط به پاک کردن اجسام و سطوحی می‌داند که در بالاتر از سطح دسترسی قرار گرفته‌اند و می‌گوید: برای پاک کردن این سطوح در حالی که روی زمین ایستاده اید از وسیله‌ای که دسته‌های بلندی دارد استفاده کنید. چهارپایه و نردبان دو جزء اساسی در خانه تکانی هستند که برای دسترسی به سطوح بالا به کار می‌روند اما باید توجه داشت ، جسمی که پا روی آن قرار می‌گیرد باید تحمل وزن افراد را داشته و از سطح اتکای خوبی برخوردار باشد. به عبارت دیگر وسیله‌ای که روی زمین قرار می‌گیرد نباید باریک باشد زیرا پخش نامتعادل وزن موجب واژگونی و سقوط از ارتفاع می‌شود.
دکتر وفایی نسب می‌گوید: باید وسایل کمکی چهارپایه، نردبان و صندلی روی مکان محکمی قرار بگیرد و پایه‌های آن دقیقاً روی یک سطح باشد، زیرا لق خوردن چهارپایه، وزن فرد را به یک سمت منتقل کرده و خط شاقولی را به هم می‌ریزد. برخی افراد برای اینکه قدشان بلندتر شود روی چهارپایه یا صندلی پشتی و بالش می‌گذارند، این دو سطح هم به خاطر اینکه همدیگر را کامل پوشش نمی‌دهند، باعث سقوط فرد می‌شوند.
او درباره حمل و جابه‌جایی اثاثیه خانه به نکات قابل توجهی اشاره می‌کند. «وقتی جسم سنگین را از زمین بلند می‌کنید یا در حالت خمیده آن را روی زمین هل می‌دهید، باعث بروز کمردرد می‌شوید. همچنین بلند کردن اجسام در وضعیتی که جسم به بدن نمی‌چسبد، اشتباه دیگری است که اغلب افراد انجام می‌دهند. به عنوان مثال برخی افراد هنگام بلند کردن فرش و گونی برای اینکه لباس‌های شان آغشته به گرد و خاک نشود آنها را با فاصله از بدن حمل می‌کنند در این حالت دست‌ها مانند اهرم عمل می‌کنند و ستون فقرات بدن وزنی بیش از وزن اصلی جسم را تحمل می‌کند. این نوع حمل وسایل به ستون فقرات فشار وارد می‌کند. درد در ستون فقرات، بیرون زدگی دیسک، اسپاسم عضلات، جابه‌جا شدن مفاصل کوچک که مهره‌ها را روی هم نگه می‌دارد، هر کدام درد شدیدی در بدن ایجاد می‌کنند تا جایی که ادامه کار نظافت در خانه برای فرد سخت می‌شود.»
او می‌گوید: هنگام جابه‌جا کردن جسم سعی کنید آن را روی زمین هل دهید در صورتی که امکان هل دادن و کشیدن اسباب و اثاثیه خانه امکان پذیر نیست باید هنگام بلند کردن اجسام، بدن در حالت مستقیم قرار بگیرد و ستون فقرات صاف باشد تا انرژی که به ستون فقرات وارد می‌شود به شکل نوار در اندام‌های تحتانی بدن پخش شده و تنها به یک مهره فشار وارد نشود. اگر اجسام به حالت خمیده از روی زمین برداشته شود موجب کمر درد خواهد شد.
تمیز کردن قفسه‌های آشپزخانه و کابینت‌ها که اغلب با لایه‌های روغنی آلوده می‌شوند از کارهای فراموش نشدنی خانه تکانی پایان سال است اما رعایت نکردن برخی نکات بهداشتی به بیان این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی آثار سوء زیانباری برای سلامتی سر و گردن دارد. دکتر وفایی نسب می‌گوید: اگر هنگام تمیز کردن کابینت‌ها و قفسه‌های آشپزخانه سر و گردن به مدت طولانی به سمت بالا خم شود باید منتظر گردن درد باشید. با گذاشتن یک چهارپایه با سطح اتکای خوب می‌توان سطح دسترسی به نقاط آلوده آشپزخانه را افزایش داد و مقابل قفسه‌ها قرار گرفت. کسانی که به ناچار برای تمیز کردن این سطوح دو دست خود را به سوی بالا دراز می‌کنند باید هر 10 دقیقه یک بار به سر و گردن شان را استراحت دهند یا اینکه به مدت چند دقیقه عضلات سر، شانه و گردن را ماساژ بدهند و خستگی را از گردن دور کنند.


«یک حرکت ورزشی برای نرمش عضلات گردن و سر بدین شکل است که در حالی که مستقیم و صاف ایستاده‌اید بدون اینکه دست‌ها را به جایی تکیه دهید، شانه‌ها را به سمت گوش بکشید و تا شماره 10 بشمارید. این تمرین ورزشی را 3 بار تکرار کنید و بعد از 20 دقیقه دوباره کار نظافت را شروع کنید اما در حالت کلی توصیه می‌شود تاجایی که ممکن است سر و گردن را کمتر رو به سوی بالا خم کنید زیرا قوس ستون فقرات گردن رو به جلو است وقتی سر به اندازه زیاد به سمت بالا خم می‌شود، انتها و نوک قوس گردن به هم نزدیک شده و فشار مضاعفی به عضلات پشت گردن وارد می‌کند در نتیجه مفاصل فاصله زیادی از هم می‌گیرند. همچنین نگه داشتن دست‌ها به سمت بالا باعث می‌شود، منافذی از گردن که اعصاب محیطی دست از آن خارج شده، تنگ شود و احساس دردی شبیه به تیر کشنده از نوک انگشتان دست تا شانه‌ها ایجاد می‌شود.

ایران