ایدز یک بیماری عفونی کشنده است یا یک بیماری مزمن؟
اچ آی وی ویروسی است که به سلول‌های دفاعی بدن حمله می‌کند و باعث تخریب آنها می‌شود. ممکن است این فرایند، طولانی باشد و حتی ۱۰ سال طول بکشد. یعنی ویروس وارد هسته سلول‌های دفاعی بدن انسان شود و شروع به تکثیر و تخریب این سلول‌ها کند.
اچ آی وی یک بیماری مزمن است ولی در عمل نمی‌توانیم بگوییم اچ آی وی یک بیماری کشنده است؛ مگر اینکه بیماری فرد تشخیص داده نشود و تعداد سلول‌های دفاعی بدن به حداقل خود برسد و جسم مستعد دریافت انواع عفونت‌های فرصت طلب و سرطان شود.
در این مرحله اگر باز هم اچ آی وی تشخیص داده نشود، این بیماری می‌تواند کشنده باشد. در مجموع می‌توان گفت اگر اچ آی وی تشخیص داده شود و درمان شروع شود، بیماری کشنده‌ای نیست.
چه تفاوتی بین اچ آی وی و ایدز وجود دارد؟
زمانی که اچ آی وی به مرحله‌ای می‌رسد که سلول‌های دفاعی بدن انسان بسیار تخریب شده‌اند و بار ویروسی آن از حد مشخصی بگذرد، می‌گوییم بیمار وارد مرحله ایدز شده است. یعنی اگر اچ آی وی درمان نشود، تبدیل به ایدز می شود.
نشانه‌های ابتلا به ویروس اچ آی وی چیست؟
در اوایل بیماری در بسیاری از موارد ممکن است علائم، همان علامت‌های بیماری سرماخوردگی باشد. اما در سال‌های بعد علامت‌های کبدی، کلیوی و حتی پوستی هم می‌تواند بروز کند. ولی نمی‌شود علامت مشخصی برای ابتلا به آن ذکر کرد.
چه تصورات و شایعات نادرستی درباره اچ آی وی وجود دارد که غلط بودن آنها به اثبات رسیده است؟
اینکه اچ ای وی درمان ندارد و مرگ آور است در حالی که این بیماری مانند خیلی از بیماری‌ها قابل درمان و کنترل است؛ یعنی به کمک دارو تکثیر این ویروس متوقف و تعداد ویروس‌های اچ آی وی در خون بیمار به صفر می‌رسد و شخص می‌تواند به زندگی طبیعی خود برگردد و عمر طبیعی کند و حتی انتقال اچ آی وی از او به دیگران منتفی شود.
حتی اگر مادری اچ آی وی داشته باشد و بار ویروسی خونش به صفر رسیده باشد، احتمال انتقال بیماری‌اش به جنین یا نوزادش منتفی می‌شود؛ حتی آقا یا خانمی که اچ آی وی دارد، در صورتی که بار ویروسی او صفر باشد، می‌تواند ازدواج کند و ارتباطش با فردی دیگر بی خطر است.
اگر بیمار تحت درمان قرار گرفته و بار ویروسی او صفر شده باشد، خطری متوجه دیگران نیست؟
بله. اگر بار ویروسی بیمار صفر شده باشد انتقال اچ آی وی حتی از طریق خون نیز منتفی است؛ این نوع طرد فقط مخصوص پزشکان نیست بلکه تیم اتاق عمل را هم در بر می‌گیرد. متخصص بیهوشی، پرستار و ... هم ممکن است قبول نکنند در اتاق عملی حاضر شوند که یک بیمار اچ آی وی دارد در آن جراحی می‌شود.
اصلا یکی از مشکلاتی که بیماران ما با تیم‌های پزشکی دارند، این است که وقتی کادر درمان از بیماری آنها مطلع می‌شوند و کار آنها را انجام نمی‌دهند، به کجا باید مراجعه کنند؟ اگرچه آگاهی‌های عمومی افزایش یافته ولی باز هم این مسائل به طرز قابل توجهی وجود دارد و همین رفتارهای نادرست باعث می‌شود که بیماران هنگام مراجعه به مراکز درمانی از بیان واقعیت ابتلای خود به اچ آی وی خودداری کنند.
ایدز برای نخستین بار چطور وارد ایران شد؟
از طریق خون‌های آلوده‌ای که از فرانسه وارد ایران شده بود و به افراد مبتلا به هموفیلی تزریق شد، این بیماری به ایران آمد؛ این افراد مبتلا به اچ آی وی شدند و البته بسیاری از آنها هنوز زنده هستند.
مدل انتقال اچ آی وی در کشور چه تغییری کرده است؟
در دنیا انتقال جنسی مهمترین روش انتقال ویروس به فرد سالم است؛ در ایران هم بر اساس آمار ۶ ماهه امسال، ۶۵ درصد ابتلاها از طریق روابط جنسی بوده و تعداد مبتلایان زن هم در حال افزایش است. تعداد مردانی که رفتارهای پرخطر جنسی دارند هم زیاد شده به طوری که برآورد ما این است تعداد آنها بیشتر از موارد شناسایی شده است.
مردانی هم هستند که با وجود تاهل رفتار جنسی پرخطر دارند و به همسران خود وفادار نیستند؛ شاید اقدام آنها از نظر مباحث شرعی مشکلی نداشته باشد اما اچ آی وی روابط شرعی و غیرشرعی را از هم تفکیک نمی‌کند بلکه ویروس را در جامعه پخش می‌کند.
در این شرایط سیاست‌گذاران نباید به راحتی چشمان خود را به روی این آسیب‌های اجتماعی که سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد، ببندند.
از سوی دیگر خدمات شناسایی، درمانی و دارویی که به بیماران اچ آی وی داده می‌شود، اغلب در مراکز دولتی است و هر چند اطلاعات آنها محرمانه باقی می ماند اما باز هم برخی از مبتلایان از عواقب رفتار خود هراس دارند و تصور می کنند که این اطلاعات در اختیار نهادهای قضایی داده می شود و به همین دلیل برای درمان نمی آیند و نتیجه‌اش پخش تصاعدی اچ آی وی در جامعه است.
دقت داشته باشید که اچ آی وی مانند دیابت نیست که اگر شما انسولین نزنی فقط به جسم خودت آسیب زده باشی، اچ آی وی به راحتی و به سرعت به دیگران منتقل می‌شود.
مهلت زمانی برای دریافت داروی پیشگیری پس از رفتار جنسی پرخطر چقدر است؟
ما تا ۷۲ ساعت پس از رفتار جنسی پرخطر هم می‌توانیم داروی پیشگیری از اچ آی وی بدهیم. این افراد به ما مراجعه می‌کنند تا داروی پیشگیری دریافت کنند. در گذشته این مشکل درباره اعتیاد وجود داشت و بیشترین افراد مبتلا به اچ آی وی را معتادان تزریقی تشکیل می‌دادند؛ خوشبختانه این افراد با برنامه موفق کاهش آسیب‌های اجتماعی در جامعه به خوبی کنترل شدند.
در گذشته اچ آی وی در زندان‌ها بیداد می‌کرد اما اتاق‌های ملاقات شرعی در زندان‌ها گذاشتند و سرنگ‌های رایگان هم بین این زندانیان تزریقی توزیع کردند به طوری که شیوع اچ آی وی در بین آنها کاهش یافت و کاملا کنترل شد.
الان هم مراکز اقامت کوتاه مدتی در سراسر کشور وجود دارد که در آنها به معتادان شام و نهار رایگان و محل خواب داده می شود و از آنها تست اچ آی وی هم گرفته می‌شود.
البته متاسفانه کمپ های ترک اعتیاد ماده ۱۶ که به صورت اجباری معتادان را از خیابان ها جمع می‌کنند، باعث شده همه چیز از کنترل خارج شود و به همین خاطر یکی از موانع اجرای برنامه‌های کاهش آسیب‌های اجتماعی همین کمپ‌ها هستند.
میزان شیوع اچ آی وی در میان جمعیت افاغنه مهاجر به ایران چگونه است؟
در این باره مطالعه‌ای انجام نشده است ولی ما در مراکز درمانی خود از این بیماران داریم؛ یکی از جمعیت‌های کلیدی که در دنیا روی آن حساسیت وجود دارد، زنان باردار هستند تا بیماری به جنین منتقل نشود.
ما بیشتر از ۶ میلیون افغانستانی در کشور داریم؛ آنهایی که غیرقانونی در ایران هستند، از ترس دستگیری اصلا مراجعه نمی‌کنند که مراقبت‌های بارداری روی آنها انجام شود. عده زیادی از آنها هم در خانه زایمان می‌کنند.
در کنار آن باید توجه داشت که افاغنه بسیاری در ایران کار می‌کنند که خانوادهایشان در افغانستان هستند. آنها با هموطنان خود در خانه‌ها زندگی می‌کنند و شرایط زندگی خاصی دارند؛ در مجموع نیروی کاری که دور از خانواده زندگی می کنند، جزو جمعیت‌هایی هستند که باید به آنها توجه شود زیرا خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر اچ آی وی بین آنها زیاد است.
اچ آی وی از طریق وسایل دندانپزشکی منتقل می‌شود؟
اگر وسایل دندانپزشکی ضدعفونی نشده باشد، امکان انتقال وجود دارد اما قاعده‌اش این است که وسایل یک بار مصرف توسط دندانپزشکان دور ریخته می‌شود و بقیه نیز ضدعفونی می‌شود؛ اگر کار دندانپزشکی درست انجام شود، انتقال اچ ای وی از طریق وسایل دندانپزشکی تقریبا صفر است.
و از طریق شیر مادر؟
تقریبا در بیشتر کشورهای جهان تغذیه با شیر مادر به مادران مبتلا به اچ آی وی دار توصیه نمی‌شود؛ البته اگر بار ویروسی یک بیمار اچ آی وی صفر باشد، حتی امکان انتقال از طریق شیر مادر هم تقریباً به صفر می‌رسد. ولی هنوز در بسیاری از نقاط دنیا از جمله ایران، ما توصیه می‌کنیم که حتما برای تغذیه نوزاد از شیرخشک استفاده کند.
اگر فردی به سازمان انتقال خون مراجعه کند، خون بدهد و مشخص شود اچ آی وی دارد چه رفتاری با او می شود؟
معمولا او را به مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری ارجاع می‌دهند تا هم با او مشاوره روانشناسی انجام شود هم در مراکز درمانی اقدامات درمانی رایگان را برای او انجام دهند.
