تی دی سی اس چیست ؟

tDCS (کوتهنوشت Transcranial Direct-Current Stimulation) دراصل یک روش مدرن، قابل حمل و غیرتهاجمی است که جریان خفیفی را از طریق پوست سر منتقل می کند. یک جریان ثابت حدوداً یک یا دو هزارم آمپر در این روش القا می شود. این ابزار یک جریان مثبت (آند) و منفی (کاتد) در منطقهای از سر را پوشش می دهد و منجر به افزایش یا کاهش فعالیت مغزی در نواحی القای جریان می شود.

موقعیت الکترودهای مثبت و منفی مشخص می کنند کدام قسمت از مغز فعال و کدام قسمت مهار شود. جریان القایی هیچ تاثیر مستقیمی بر سلولهای مغزی ندارد و بلکه آستانه تحریک یا مهار شدن آنها را تغییر می دهد و از همین رو یکی از موثرترین و امنترین روشهای درمانی امروز محسوب میشود. این ابزار در ابتدا برای بیمارانی با آسیب مغزی مانند سکته های مغزی طراحی شده بود، لیکن مطالعات روی بزرگسالان سالم هم نشان داده است که این روش می تواند در بهبود عملکردهای شناختی نیز موثر واقع شود. مطالعات tDCS نشان داده اند، این روش ظرفیت بهبود پردازشهای زبانی و ریاضی، محدوده توجه، حل مسئله، حافظه و هماهنگی ماهیچه ای را نیز دارا است. tDCS همچنین پتانسیل های قابل توجهی برای درمان افسردگی، اضطراب و همچنین دردهای مضمن از جمله میگرن دارد.

مغز انسان
برای آنکه بفهمید tDCS چطور کار می کند باید کمی درباره مغز بدانید. مغز پیچیده ترین ارگان بدن انسان محسوب می شود که میلیاردها شبکه سلول عصبی با عنوان نورون دارد. این سلول های خاص هرآنچه در بدن و محیط رخ می دهد را کنترل و به آن واکنش نشان می دهند. نورون های مغز از طریق فعالیت های الکتریکی و شیمیایی بایکدیگر ارتباط برقرار می کنند. درصورتی که توازان این ارتباطات برهم بخورد فرد دچار اختلالات روان شناختی و عصبی میشود. از این رو با تغییر در شیوه فعالیت الکتریکی می توان در مدت زمانی که توسط درمانگر تعیین می شود فرد را به حالت هنجار نزدیک کرد.

اثرات tDCS چهمدت دوام دارند؟
اثرات فوری tDCS معمولاً بین 5 تا 90 دقیقه بعد از اولین جلسه درمان ظاهر می شوند. فی المثل فردی که افسرده است تنها با یک جلسه درمان و تا ساعتی بعد از آن احساس خوبی گزارش می کند. برخی مطالعات نشان داده اند که تحریک مکرر، برای نمونه هرروز در طول یک هفته، می تواند این اثرات را ماندگارتر و طولانی تر کند. ضمن اینکه مطالعات در زمینه افسردگی و tDCS نشان می دهند اثرات مثبت tDCS اثراتی به مدت بیش از یکسال برجا می گذارند و به ویژه در زمینه بیماری هایی مثل افسردگی و میگرن، اضطراب و همچنین کارکردهای شناختی مثل بهبود حافظه موثر واقع می شوند.

جلسات درمان چطور هستند؟ عوارض جانبی کدامند؟
مطالعات بر روی عوارض جانبی tDCS گسترده هستند و تقریباً همگی حکایت از این دارند که این روش اثرات جانبی ندارد و صرفاً بستگی به موقعیت قرارگیری الکترودها دارند. در چند جلسه اول، مراجع صرفاً ممکن است خارش و سوزش موقت در پوست سرش را تجربه کند. هیچ یک از شواهد علمی و بالینی از عوارض جانبی مهم و غیر قابل بازگشت گزارشی ارائه نکرده اند. جلسات درمان از 15 تا 30 جلسه متغیر هستند و برای نتیجه گرفتن سریع تر بهتر است یک روز درمیان (یا بهتر هرروزه) باشند.

چه کسانی نباید از tDCS استفاده کنند؟
کسانیکه باطری قلب و یا دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب دارند وکسانی که پوست سر آنها زخم است ویا خراشیدگی دارد.

استفاده از tDCS برای کدام اختلالات موثر واقع می شود؟
افسردگی Depression
اضطراب Anxiety
وسواس OCD
چاقی ناشی از پرخوری سایکوژنیک
ترک الکل و مواد مخدر
اختلال در صحبت کردن (آفازی) در بیماران دچار سکته مغزی
بیش فعالی و اختلال تمرکز کودکان: معمولا این روش بصورت ترکیبی با نوروفیدبک برای درمان بیش فعالی استفاده می شود.
اوتیسم
برای هر اختلال خاص پروتکل های درمانی ویژه وجود دارد که بر اساس مطالعات بدست آمده است ولی بسیاری از درمانگران طرح درمان ویژه ای برای بیمار خود طرح ریزی می کنند.

نکات مهم در درمان با DCS
تشخیص صحیح اختلال توسط روانپزشک
تعیین دقیق محل تحریک در روی پوست سر
تعیین دقیق شدت جریان توسط درمانگر
بکاری گیری صحیح دستگاه توسط اوپراتور
مدت زمان هر جلسه؟ ۲۰ دقیقه موثر
دکتر فرشته شکیبائی [ فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان ]