آفتی به نام قانون زدگی در صنعت

شفا آنلاین>اجتماعی>رونق تولید داخلی در درجه اول نیاز به آسیب شناسی موانع تولید و بی رغبتی سرمایه گذاری در این بخش دارد. دکتر صفر بیگ‌زاده حقوقدان با انتقاد از تورم قوانین در حوزه صنعت و تولید، قانون زدگی و نبود اراده جدی برای اجرای قوانین را از مهم‌ترین موانع رونق تولید ملی <National production>می‌داند. گفت‌و‌گوی ما با این حقوقدان از نظرتان می‌گذرد.

به گزارش شفا آنلاین:در جهت حمایت از تولیدکنندگان داخلی چه قوانینی وجود دارد؟
«قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تأمین نیازهای کشور و تقویت آنها در امر صادرات...» (مصوب 1391)، «‌قانون حمایت از تولید دام داخلی» (مصوب 1369) و «قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار» (مصوب 1390) و مقررات وابسته به آنها از جمله قوانین مستقلی هستند که برای پشتیبانی از تولیدکننده داخلی تصویب شده‌اند؛ اما وضعیت کنونی تولیدکنندگان داخلی و در کنار آن، تولید داخلی نشان می‌دهد که حمایت و پشتیبانی قانون از آنان چندان بسنده و کافی نبوده؛ چرا که اگر پشتیبانی می‌شدند باید وضعیتی بهتر از این که هست می‌داشتند. افزون بر این باید توجه شود که قانون و هر آنچه رنگ و نام قانون داشته باشد، از آیین‌نامه گرفته تا دستورالعمل یا بخشنامه، به خودی خود نمی‌تواند تغییری در وضعیتی به وجود بیاورد، بلکه در کنار یک مقرره قانونی باید عوامل دیگر فراهم باشند تا آن مقرره اثربخش باشد.

 
امروز تولید داخلی در ایران در انبوه قوانین و مواد قانونی گرفتار است و این مقررات چنان تولید داخلی را در چنبره خود گرفته اند کهتولید کنندگان داخلی توان نفس کشیدن ندارند
موانع قانونی که در جهت حمایت از تولید داخلی وجود دارد چیست؟
 در کشورما در نزد بسیاری از آنان که با قانون و اجرا سر و کار دارند، برداشت درستی از قانون و حقوق وجود ندارد و «قانون‌زدگی» به آفتی درخور توجه و مانعی بزرگ بر سر هر راهی تبدیل شده و حجم مجموعه قوانین سالانه، گواه وجود و شیوع این آفت است. امروز تولید داخلی در ایران در انبوه قوانین و مواد قانونی گرفتار است و این مقررات چنان تولید داخلی را در چنبره خود گرفته‌اند که تولیدکنندگان داخلی توان نفس کشیدن ندارند. قانون کار، قانون مالیات‌های مستقیم، قانون تأمین اجتماعی، قانون تعزیرات، مقررات مربوط به بهداشت صنعتی و محیط زیست، قانون امور گمرکی، مقررات واردات، صادرات و استاندارد و آیین‌نامه‌های اجرایی این قوانین و هر متن اداری و اجرایی دیگر که در کنار این قوانین مادر تصویب و نگارش یافته‌ و بیشترشان توسط کارمندان دستگاه‌های اجرایی - که آشنایی بسنده و کافی با نظام تولید و اقتضائات آن ندارند- تهیه، تدوین و تصویب شده‌اند، تولید داخلی را به جایی که امروز می‌بینیم کشانده است. در واقع، سپهر قانونی ما برای تنفس تولیدکنندگان داخلی، هوای مناسبی ندارد و البته کوشش نادرستی که در سال‌های اخیر برای حذف این ماده و آن مقرره قانونی برای کمک به‌ تولید ملی شده، راه به جایی نخواهد برد. تولید داخلی در ایران با حذف مواد قانونی سر پا نخواهد ایستاد، بلکه برخی از قوانین کلاً باید حذف شوند. به سخن درست‌تر، برخی از قوانین، خودشان مانع قانونی در برابر تولید داخلی‌اند. قوانینی که ترجمه قوانین کشورهای پیشرفته صنعتی هستند و برای نظام اجتماعی آنان نوشته شده‌اند و برای آنها درمانگرند، برای ما کشنده، نفسگیر و طاقت‌سوزند. ما نیاز به قوانین ملی برای تولید ملی داریم.

نقاط قوت و ضعف قانون حمایت از تولیدکنندگان داخلی چیست؟
مولانا در دفتر نخست مثنوی گرانقدر خود، در داستان پادشاه و کنیزک، هنگامی که از ناکامی مدعیان طبابت و ناتوانی آنان در درمان کنیزک می‌گوید، گفته‌های ارزشمندی درباره پرسش شما دارد: گفت آن دارو که ایشان کرده‌اند/آن عمارت نیست، ویران کرده‌اند/بی‌خبر بودند از حال درون/ استعیذ‌الله مما یفترون/... رنجش از سودا و از صفرا نبود/ بوی هر هیزم پدید آید ز دود/...هرچه کردند از علاج و از دوا/ گشت رنج افزون و حاجت ناروا/ از قضا سرکنگبین صفرا فزود/ روغن بادام خشکی می‌نمود/از هلیله قبض شد، اطلاق رفت/آب آتش را مدد شد همچو نفت. پیشنهاد مولانا برای درمان آن بیماری به کار امروز تولید داخلی ایران می‌خورد: بهره بردن از حکیمان و سپردن کار به اهلش. باز از مولانا می‌گویم تا ببینید که تا چه اندازه از فضای فرهنگ ملی خود دوریم و چه طور کلیدهامان را به اشتباه در دست گرفته‌ایم و برای درمان بیماری، ابزار نادرست به کار می‌بریم: کس به زیر دمِ خر خاری نهد/ خر نداند دفع آن برمی‌جهد/برجهد آن خار محکم‌تر زند/عاقلی باید که خاری بر کند. اینکه گمان کنیم تولید داخلی با یک قانون و چند بخشنامه یا با این مقرره و آن مصوبه رو به بهبود می‌گذارد و با این باور غلط از قانون می‌توان هر کژی را راست کرد و هر آلودگی را پالود، دست‌کم برای تولید داخلی نسخه درمانگری نیست.
آیا قانون حمایت از تولیدکنندگان داخلی نیاز به بازنگری دارد؟
 گمان می‌کنم پاسخ بسنده به این پرسش را در بالا داده‌ام و توضیح بیشتر ضرورتی ندارد. متأسفانه ما فضای تولید کشورمان را بیش از آنچه باید اداری کرده‌ایم و مأموران دولت و دستگاه‌های دولتی بیش از اندازه به تولید و نهادهای تولیدکننده نزدیک شده‌اند.
اعمال ممنوعیت‌ دستگاه‌های دولتی  برای خرید کالاهای خارجی که مشابه خارجی دارند تا چه حد قابل اجراست و چگونه می‌تواند از کالاهای ساخت داخل حمایت کند؟
سخن از اینکه آیا قانونی قابل اجرا هست یا نه، سخن درستی نیست؛ زیرا اجرایی بودن در ذات قانون نهفته است. اگر قانونی اجرا نشود یا درست  اجرا نشود، در حقیقت، قانون نیست، بلکه یک پیشنهاد است به شهروندان. نهادهای قانونگذاری از مجلس شورای اسلامی تا هیأت وزیران و دیگران باید در این باره دقت داشته باشند که اگر امکان اجرای دقیق یک مقرره وجود ندارد، آن را تصویب نکنند. آن شاعر بزرگ ایرانی که نامش منوچهری دامغانی است گفته: شعر ناگفتن به از شعری که گویی نادرست/بچه نازادن، به از شش‌ماهه افکندن جنین. مردم باید شیرینی اجرایی شدن یک قانون خوب را که زحمت‌ها برای تصویبش کشیده شده، بخوبی بچشند و کسانی که در برابر اجرای قانون می‌ایستند باید مُرّ (تلخی) قانون را چنان سخت احساس کنند که دیگر جرأت زیر پا گذاشتن قانون را نداشته باشند و مایه عبرت دیگران شوند. قانونی که بد نوشته شود، بی‌موقع نوشته شود، با شرایط بیرونی نخواند و در نوشتنش نااهلان و نامحرمان وارد شوند، نمونه کامل آن نازنینی است که «با بدان خوب است و با خوبان بد است»ایران

صفر بیگ زاده، حقوقدان آفتی