اگرچه شرکت‌های داروسازی سال‌های طولانی قبل از ورود هر دارو به بازار مصرف، آزمایشات گوناگونی را برای فراهم آوردن اطلاعات جامع در مورد اثربخشی و بی‌ضرری داروها انجام می‌دهند اما این آزمایشات در جمعیت‌های کوچک حداکثر چند هزار نفره در شرایطی کاملاً مطلوب و تحت کنترل انجام می‌شوند
شفاآنلاین>سلامت> دارو در جهان درهم تنیده امروز، از حساسیت و اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است و توقعات از آن هر روز افزایش پیدا می‌کند. بی‌شک کلیه مداخلات دارویی که در حال حاضر برای درمان یا پیشگیری یا تشخیص بیماری‌ها انجام می‌شوند، در کنار مزایا و اثرات مفید خود، دارای اثرات و عوارض نامطلوب و ناخواسته‌ای نیز هستند، که ممکن است علاوه بر آسیب به سلامت جامعه، اقتصاد دارو را نیز تحت شعاع خود قرار دهد.
به گزارش شفاآنلاین، اگرچه شرکت‌های داروسازی سال‌های طولانی قبل از ورود هر دارو به بازار مصرف، آزمایشات گوناگونی را برای فراهم آوردن اطلاعات جامع در مورد اثربخشی و بی‌ضرری داروها (medicines)انجام می‌دهند اما این آزمایشات در جمعیت‌های کوچک حداکثر چند هزار نفره در شرایطی کاملاً مطلوب و تحت کنترل انجام می‌شوند.
و وقتی داروها وارد بازار دارویی می‌شوند و میلیون‌ها نفر آنها را مصرف می‌کنند، ممکن است واکنش‌ها و عوارض ناخواسته‌ای را از خود به نمایش بگذارند که در آزمایشات اولیه قابل رصد نبودند. بنابراین اگر از این منظر، موضوع عوارض دارویی مورد توجه قرار نگیرد، ممکن است علاوه بر مشکلاتی که برای بیماران ایجاد می‌کند، منجر به هدر رفتن سرمایه ملی کشور و ایجاد چرخه‌های آسیب‌زننده به اقتصاد کشور هم شود.
فارماکواپیدمیولوژی، یک دانش تلفیق شده از «مطالعه آنچه بر مردم می‌گذرد» و «داروشناسی بالینی» است که در جمعیت‌های بزرگ به مطالعه مصارف داروها، اثرات مفید و مضر داروها، خطاهای دارویی، ارزیابی الگوهای تجویز و مصرف دارو، ارزیابی کیفیت زندگی بیماران تحت درمان‌های دارویی، ارزیابی اقتصادی اثرات داروها، ارزیابی‌های فراهم بودن دارو در کشور- در دسترس بودن دارو برای بیمار- قدرت خرید دارو توسط بیمار- مقبولیت داروها از سوی بیمار و ... می‌پردازد.
امروزه در همه کشورهایی که به دنبال نظام‌های قوی و پیشرو هستند، سازمان‌های نظارتی مانند سازمان غذا و دارو، سازمان‌های بیمه‌گر، سیاست‌گذاران نظام سلامت و همچنین نظام دارویی کشورها، بدون وجود داده‌های فارماکواپیدمیولوژیک، قادر به سیاست‌گذاری مبنی بر شواهد علمی و ارزیابی سیاست‌های اتخاذ شده خود نخواهند بود. و این موضوع در خصوص کشور ما نیز صادق است.
در کشور ما ارزیابی‌های فارماکواپیدمیولوژیک گرچه از دهه 1360 به شکل سطحی وجود داشت ولی ارزیابی‌های فارماکواپیدمیولوژیک بر اساس روش‌های سیستماتیک علمی و معیارهای توصیه شده WHO از تقریباً اواسط دهه 1370 توسعه پیدا کرد.
در طول این 20 سال هم با ایجاد رشته‌های تخصصی مرتبط با این علم یعنی داروسازی بالینی و مدیریت و اقتصاد دارو، شاهد توسعه این دانش در کشور و کاربردی شدن آن برای حل برخی مشکلات کلان دارویی یا حتی مشکلاتی که در سطوح خدمات دارویی کوچک‌تر مثل بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها (drug stores)وجود دارند، هستیم.
اما برای ارتقاء بیشتر این دانش کاربردی، شدیداً نیازمند ساختارهای اطلاعاتی مناسب و همکاری تمام متخصصین مرتبط هستیم. باید به سمتی گام برداریم که تحلیل داده‌های بانک‌های اطلاعاتی دارو و درمانی کشور، روان‌تر و ساختارمندتر صورت پذیرد.
در حال حاضر هر یک از سازمان‌هایی که در حوزه سلامت فعالیت دارند به شکل مختص خود، اطلاعات دارویی و اطلاعات عوارض دارویی را ذخیره و آرشیو می‌کند و این در حالی است که کشور نیاز به انسجام فراگیر برای بانک‌های اطلاعاتی جامع دارد. ابزار و تکنیک دو موضوع حائز اهمیت در بحث مطالعات فارماکواپیمیولوژی است و یکپارچه‌سازی سیستم‌های ایجاد بانک‌های اطلاعاتی، موضوع حائز اهمیتی است که باید تلاش کنیم تا در کشورمان هر چه زودتر این دانش محوریت پیدا کند و سیاست‌گذاری‌های کلان دارویی کشور مبتنی بر گزارش‌های فارماکواپیدیمولوژی شود.
برای موفقیت در فارماکواپیمیولوژی باید از صحت اطلاعات بانک‌های اطلاعاتی اطمینان خاطر داشت و گردآوری آمار و ذخیره‌سازی باید به سمت گزارش‌گیری آنلاین پیش برود.
مهم‌ترین نقطه‌ضعف در بانک‌های اطلاعاتی، این است که داده‌های موجود از افرادی که دارو مصرف کرده‌اند، استمرار و تداوم ندارد.
به‌طور مثال ارتباط میان مصرف یک دارو با مثلاً سکته قلبی یا پوکی استخوان، موضوعی است که باید مطالعات آن، استمرار داشته باشد.
نگاه‌ها به این برنامه، آغاز یک برنامه پایدار است که بتواند شبکه‌ای منسجم را در فارماکواپیدمیولوژی در کل کشور ایجاد کند تا به‌زودی ایران را به هسته مرکزی فارماکواپیدمیولوژی در غرب آسیا تبدیل کند.
اما بی‌تردید برای اینکه کشورمان در خاورمیانه تبدیل به قطب فارمکواپیمیولوژی شود باید هر چه زودتر در رفع نقاط ضعف بانک‌های اطلاعاتی دارو و درمانی، اقدام عاجل صورت پذیرد.سپید- پیام پیمانی- عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات سیاست‌گذاری سلامت
به گزارش شفاآنلاین، اگرچه شرکت‌های داروسازی سال‌های طولانی قبل از ورود هر دارو به بازار مصرف، آزمایشات گوناگونی را برای فراهم آوردن اطلاعات جامع در مورد اثربخشی و بی‌ضرری داروها (medicines)انجام می‌دهند اما این آزمایشات در جمعیت‌های کوچک حداکثر چند هزار نفره در شرایطی کاملاً مطلوب و تحت کنترل انجام می‌شوند.
و وقتی داروها وارد بازار دارویی می‌شوند و میلیون‌ها نفر آنها را مصرف می‌کنند، ممکن است واکنش‌ها و عوارض ناخواسته‌ای را از خود به نمایش بگذارند که در آزمایشات اولیه قابل رصد نبودند. بنابراین اگر از این منظر، موضوع عوارض دارویی مورد توجه قرار نگیرد، ممکن است علاوه بر مشکلاتی که برای بیماران ایجاد می‌کند، منجر به هدر رفتن سرمایه ملی کشور و ایجاد چرخه‌های آسیب‌زننده به اقتصاد کشور هم شود.
فارماکواپیدمیولوژی، یک دانش تلفیق شده از «مطالعه آنچه بر مردم می‌گذرد» و «داروشناسی بالینی» است که در جمعیت‌های بزرگ به مطالعه مصارف داروها، اثرات مفید و مضر داروها، خطاهای دارویی، ارزیابی الگوهای تجویز و مصرف دارو، ارزیابی کیفیت زندگی بیماران تحت درمان‌های دارویی، ارزیابی اقتصادی اثرات داروها، ارزیابی‌های فراهم بودن دارو در کشور- در دسترس بودن دارو برای بیمار- قدرت خرید دارو توسط بیمار- مقبولیت داروها از سوی بیمار و ... می‌پردازد.
امروزه در همه کشورهایی که به دنبال نظام‌های قوی و پیشرو هستند، سازمان‌های نظارتی مانند سازمان غذا و دارو، سازمان‌های بیمه‌گر، سیاست‌گذاران نظام سلامت و همچنین نظام دارویی کشورها، بدون وجود داده‌های فارماکواپیدمیولوژیک، قادر به سیاست‌گذاری مبنی بر شواهد علمی و ارزیابی سیاست‌های اتخاذ شده خود نخواهند بود. و این موضوع در خصوص کشور ما نیز صادق است.
در کشور ما ارزیابی‌های فارماکواپیدمیولوژیک گرچه از دهه 1360 به شکل سطحی وجود داشت ولی ارزیابی‌های فارماکواپیدمیولوژیک بر اساس روش‌های سیستماتیک علمی و معیارهای توصیه شده WHO از تقریباً اواسط دهه 1370 توسعه پیدا کرد.
در طول این 20 سال هم با ایجاد رشته‌های تخصصی مرتبط با این علم یعنی داروسازی بالینی و مدیریت و اقتصاد دارو، شاهد توسعه این دانش در کشور و کاربردی شدن آن برای حل برخی مشکلات کلان دارویی یا حتی مشکلاتی که در سطوح خدمات دارویی کوچک‌تر مثل بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها (drug stores)وجود دارند، هستیم.
اما برای ارتقاء بیشتر این دانش کاربردی، شدیداً نیازمند ساختارهای اطلاعاتی مناسب و همکاری تمام متخصصین مرتبط هستیم. باید به سمتی گام برداریم که تحلیل داده‌های بانک‌های اطلاعاتی دارو و درمانی کشور، روان‌تر و ساختارمندتر صورت پذیرد.
در حال حاضر هر یک از سازمان‌هایی که در حوزه سلامت فعالیت دارند به شکل مختص خود، اطلاعات دارویی و اطلاعات عوارض دارویی را ذخیره و آرشیو می‌کند و این در حالی است که کشور نیاز به انسجام فراگیر برای بانک‌های اطلاعاتی جامع دارد. ابزار و تکنیک دو موضوع حائز اهمیت در بحث مطالعات فارماکواپیمیولوژی است و یکپارچه‌سازی سیستم‌های ایجاد بانک‌های اطلاعاتی، موضوع حائز اهمیتی است که باید تلاش کنیم تا در کشورمان هر چه زودتر این دانش محوریت پیدا کند و سیاست‌گذاری‌های کلان دارویی کشور مبتنی بر گزارش‌های فارماکواپیدیمولوژی شود.
برای موفقیت در فارماکواپیمیولوژی باید از صحت اطلاعات بانک‌های اطلاعاتی اطمینان خاطر داشت و گردآوری آمار و ذخیره‌سازی باید به سمت گزارش‌گیری آنلاین پیش برود.
مهم‌ترین نقطه‌ضعف در بانک‌های اطلاعاتی، این است که داده‌های موجود از افرادی که دارو مصرف کرده‌اند، استمرار و تداوم ندارد.
به‌طور مثال ارتباط میان مصرف یک دارو با مثلاً سکته قلبی یا پوکی استخوان، موضوعی است که باید مطالعات آن، استمرار داشته باشد.
نگاه‌ها به این برنامه، آغاز یک برنامه پایدار است که بتواند شبکه‌ای منسجم را در فارماکواپیدمیولوژی در کل کشور ایجاد کند تا به‌زودی ایران را به هسته مرکزی فارماکواپیدمیولوژی در غرب آسیا تبدیل کند.
اما بی‌تردید برای اینکه کشورمان در خاورمیانه تبدیل به قطب فارمکواپیمیولوژی شود باید هر چه زودتر در رفع نقاط ضعف بانک‌های اطلاعاتی دارو و درمانی، اقدام عاجل صورت پذیرد.سپید- پیام پیمانی- عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات سیاست‌گذاری سلامت
نظرشما
آخرین اخبار