جایگاه داروسازان در بیمارستان کجاست؟

تغییر و تحول در علوم پزشکی، عالمان داروسازی را متوجه این موضوع نموده است که به منظور پیشگیری از خطاها و بالا بردن میزان سلامت و امنیت بیمار، لازم است حیطه داروسازان، به بالین بیمار یعنی جایی که دارو درمانی صورت می گیرد، گسترده شود.
تغییر رویکرد داروسازی از ۱۹۶۰ در آمریکا شروع شد. این تحول در ایران، از حدود ۲۰ سال پیش با ورود اساتید داروسازی بالینی به کشور آغاز گردید و خوشبختانه با حضور این گروه از متخصصین، خدمات داروساز در فرایند درمان پررنگ تر شد. خدمات این متخصصین در بالین بیمار شامل محورهای اصلی خدمات و مراقبت ها، مدیریت، آموزش و پژوهش است.
امروزه نگاه نظام های سلامت دنیا بیمارمحور شده و در همین راستا خدمات و مراقبت های دارویی در بیمارستان دچار تحولات چشمگیری شده است. این تحولات، نقش و وظایف داروساز را از وضعیت سنتی خارج نموده و انتظارات بیماران و پرسنل درمانی را تغییر داده است.
خوشبختانه با اجرای طرح تحول در نظام سلامت، اهمیت نقش دارو و تجهیزات پزشکی در فرآیند درمان بیماران بستری و به تبع آن نقش تاثیرگذار داروسازان بیمارستانی در ارتقا بهره وری، امنیت و ایمنی دارویی، ایمنی بیمار، کاهش خطاها و عوارض دارویی و کاهش هدررفت منابع، بیش از پیش تبیین شد.
لذا با توجه به تغییر رویکرد، در حال حاضر مهم ترین چالش های موجود تبیین شرح وظایف داروسازان بیمارستانی، تدوین نیازهای آموزشی، تدوین و بازنگری تعرفه و استاندارد خدمات داروسازان در مراکز درمانی است. همچنین مشکلات موجود در مسیر اعتباربخشی و ارزیابی بخش مراقبت های دارویی، راهکارهای رونق بخشی به اقتصاد داروخانه های بیمارستانی، آموزش در حوزه بیمارستانی، مسائل حقوقی و اخلاق حرفه ای و... از مهم ترین موضوعاتی است که باید به طور عاجل به آنها پرداخته شود.
عنایت به سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه سلامت نشان می دهد که تقویت داروسازی بالینی و بیمارستانی یکی از راهبردهای عملیاتی ارتقا کیفیت و کمیت خدمات و اصلاح الگوی مصرف دارو، ملزومات و تجهیزات پزشکی و کنترل هزینه های درمانی است و در نهایت بار بیماری را بر نظام سلامت کاهش می دهد. به عبارت دیگر یکی از راهکارهای استقرار اقتصاد مقاومتی در حوزه سلامت، توانمندسازی و فعال نمودن و افزایش بهره وری اعضای تیم درمانی، به ویژه داروسازان بیمارستانی با حمایت و همکاری انجمن محترم متخصصین داروسازی بالینی کشور است.
بر اساس یک غلط مصطلح، چرخه درمان را از تشخیص توسط پزشک تا تامین دارو برای بیمار در نظر می گیرند، این مساله واقعا باور خطرناکی است به نحوی که می تواند کل روند درمان را تحت تاثیر قرار داده و همه تلاش های سیستم بهداشت و درمان را در دهد. مطمئنا هر عقل و منطق سلیمی می پذیرد در صورتی که داروی مناسب، با دوز مناسب، در زمان مناسب، با شکل دارویی مناسب، به بیمار مناسب تجویز نشود و پایش اثربخشی دارو و کنترل عوارض آن صورت نگیرد، چرخه درمان بیمار نقص داشته و نتایج مطلوب حاصل نمی شود. پس باید بپذیریم هر چقدر به تشخیص صحیح، تامین دارو و مصرف دارو اهمیت می دهیم همانقدر باید به مصرف درست دارو هم اهمیت دهیم، چرا که اگر این سیکل قطع شود نتیجه موردنظر به دست نمی آید و مهم نیست این قطعی در کجای سیکل اتفاق افتاده باشد.
با در نظر گرفتن این واقعیت که بخش های کاربردی و فعالیت های عملی داروسازی آنگونه که باید به دانشجویان داروسازی آموزش داده نمی شود و بین دانش اندوخته شده در دوره داروسازی عمومی در مورد مباحث داروسازی بیمارستانی و انجام آن فعالیت ها در عرصه واقعی فاصله وجود دارد. بنابراین لزوم تغییر و تحول در زیرساخت ها و امکانات به منظور آموزش و گنجاندن تعداد بیشتری از واحدهای کاربردی و بالینی و جهت دهی به فارغ التحصیلان این مقطع احساس می شود.
سپری کردن دوره داروسازی بیمارستانی مستلزم فراگیری طیف وسیعی از آموزش های تخصصی و کسب مهارت های عملی در این زمینه است. بنابراین این دوره می تواند به عنوان یکی از راهکارهای علمی ارائه شده در این خصوص تاثیر بسزایی در ارتقاء خدمات دارو درمانی و کاهش بروز خطاهای دارویی داشته باشد.
امیدوارم توسعه داروسازی بیمارستانی با حمایت متخصصین محترم داروسازی بالینی، با سرعت و شتاب قابل قبولی اتفاق بیفتد و به زودی شاهد ارتقا توانمندی و داهنش و مهارت داروسازان در
بیمارستان ها باشیم.سپید
فاطمه ایزدپناه،
داروساز