ویزیت‌های مجازی

شفاآنلاین>سلامت>حدود یک‌ماه پیش برای رفع مشکل کلیوی به دنبال پزشک متخصص بودم که از طرف دوستان یک پزشک حاذق در این حوزه به من معرفی شد. در تماسی که با مطب پزشک مورد نظر داشتم، منشی به جای زمان ویزیت کانال تلگرام نوبت‌دهی مطب را به من معرفی کرد و گفت؛ باید برای اخذ نوبت به این کانال مراجعه کنم.

تلفن را که قطع کردم، به کانال مطب مراجعه کردم و کانال من را برای گرفتن نوبت به یک ربات تلگرامی هدایت کرد. ربات با اعلام نوبت‌های ماه آتی می‌خواهد که زمان نوبت خود را انتخاب کنید و پس از انتخاب شما را به درگاه بانکی برای پرداخت هزینه ویزیت ارجاع می‌دهد و در انتها از شما می‌خواهد که در زمان مراجعه حتما از برگه نهایی که ربات در اختیار شما قرار می‌دهد، پرینت به همراه داشته باشید. با انجام این کارها توانستم نوبت را برای ماه آینده رزرو کنم.
ساعت حدود ٣بعدازظهر است و مطب در خیابانی در نزدیکی مرکز شهر تهران است. جمعیت زیادی در مطب حضور دارند و تمام آنها در کنار مدارک پزشکی که در دست گرفته‌اند، یک برگه پرینت که نوبتشان در آن درج شده است را به همراه دارند و منشی پس از گفتن شماره برگه پرینت‌شده را از بیماران و مراجعه‌کنندگان دریافت می‌کند، با دقت آن را می‌خواند و آنها را به مطب دکتر راهنمایی می‌کند. در این بین یک بیمار از بندرعباس با برگه‌ای به منشی مراجعه می‌کند و منشی پس از مشاهده برگه به او می‌گوید که امکان مراجعه به پزشک را ندارید چون هزینه نوبت پرداخت نشده و این موضوع در برگه هم ذکر شده است و نوبت پزشک فقط از طریق مراجعه به کانال امکان‌پذیر است، اما مراجعه‌کننده هربار می‌گوید که نوبت به اسم او صادر شده و هزینه را الان پرداخت می‌کند و با این حال، منشی به حرف‌های مراجعه‌کننده اصلا توجهی نمی‌کند و به او می‌گوید که این ماه تمام نوبت‌ها پر شده و با مراجعه به کانال می‌تواند برای ماه آینده یک نوبت دیگر دریافت کند.


گاهی تخصص یک پزشک در حوزه خاص باعث می‌شود که مراجعه‌کنندگان برای گرفتن نظر به کارهای عجیب و غریبی متوسل شوند. از واسطه پزشکان دیگر گرفته تا پرداخت مبالغ بسیار زیاد برای دریافت نوبت، اما آنچه که مسلم است، در قوانین و آیین‌نامه‌های پزشکی یک روند خاصی برای نوبت‌دهی وجود دارد و حتی نرخ مشخصی برای ویزیت پزشکان موجود است و هیچ پزشکی نباید خلاف قیمت مصوب و آنچه که در قانون بر آن تأکید شده، عمل کند.
آنچه که در عرف برای نوبت‌دهی اینترنتی وجود دارد، این است که بسیاری از بیمارستان‌ها و مطب‌ها ابتدا نوبت را به بیمار می‌دهند و بیمار بعد از مراجعه به بیمارستان و مطب مورد نظر مبلغی را برای دریافت نوبت پرداخت می‌کند. با توجه به نوع نوبت‌دهی برخی از مطب‌ها از طریق اینترنت و اخذ هزینه نوبت از بیمار پیش از مراجعه به مطب برای این‌که بدانیم این نوع نوبت‌دهی قانونی است یا خیر، به سراغ وکیل متخصص این حوزه رفتیم که در ادامه نظارت کارشناسی‌شده این حقوقدان را خواهیم خواند.


دادسراهای نظام ‌پزشکی، پاسخگوی تخلفات پزشکی‌اند


محمدعلی انیسی، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری در پاسخ به این سوال که درحال حاضر برخی از پزشکان از طریق کانال‌های تلگرامی به ارایه نوبت به بیماران اقدام و در همان ابتدا وجهی را از مراجعه‌کننده دریافت می‌کنند. آیا این کار در قوانین پزشکی کار درستی است یا خیر؟  گفت: ضمن احترام به تمام شاغلان در حوزه پزشکی و موارد مربوط به آن، امکان دارد که در برخی موارد چنین مشکلاتی به وجود ‌آید که با برنامه‌ریزی و تعامل سازنده می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد تا ارایه‌دهندگان خدمت در این حوزه بتوانند بهترین خدمت‌رسانی را به مراجعه‌کنندگان انجام دهند. با توجه به پیشرفت تکنولوژی، صاحبان تمام مشاغل سعی می‌کنند از تکنولوژی و فضای مجازی استفاده بهینه کنند.


در بسیاری از امور، بیشتر مشاغل سعی می‌کنند از این پتانسیلی که وجود دارد، استفاده کنند. به‌تازگی در بسیاری از موارد نیز دیده شده است که پزشکان هم از این فضای مجازی برای کاربری‌های مختلف استفاده می‌کنند. درباره این‌که برخی از مطب‌های پزشکان از طریق کانال‌های مجازی یا سایت‌های رسمی اقدام به نوبت‌دهی اینترنتی می‌کنند و افراد بعد از این‌که نوبتشان ثبت شد، وجوهی را واریز می‌کنند؛ لازم به ذکر است که براساس قوانین، مقررات و آیین‌نامه‌های مربوط به امور پزشکی که بسیار گسترده است و تصویب شده، برخی نظام‌هایی در این‌باره پیش‌بینی شده است؛ به‌عنوان مثال برای درج آگهی در سایت‌ها، فضای مجازی و روزنامه‌ها پیش‌بینی شده که پزشکان و اشخاصی که در حوزه پزشکی فعالیت می‌کنند باید از این نظام‌نامه پیروی و آن را رعایت کنند. حال اگر پزشکی قصد دارد خودش را معرفی کند، با ذکر نظام پزشکی خودش باید به معرفی خود بپردازد.
این وکیل پایه یک دادگستری همچنین در ادامه و در پاسخ به این سوال که به‌طور کلی نحوه دریافت نوبت از بیمارستان‌ها و پزشکان به چه صورت است و اگر بیماران در روند نوبت‌دهی با خسارت مالی مواجه شوند، چگونه می‌توانند جبران خسارت کنند، گفت: رویه جاری در بیمارستان‌های دولتی به این صورت است که اشخاص ابتدا به‌صورت تلفنی یا اینترنتی وقت می‌گیرند و از تاریخ آن مطلع می‌شوند و سپس در همان روز با مراجعه حضوری به آن بیمارستان یا درمانگاه به پرداخت وجه اقدام و به این وسیله نوبت خودشان را تثبیت می‌کنند.


بیماران براساس شماره‌هایی که به آنها داده می‌شود به پزشکان و دستگاه‌های پزشکی مراجعه می‌کنند که پول به نفع او از حساب بیمار یا مراجعه‌کننده برداشت شده باشد. آن هم معمولا به این صورت است که ابتدا وجهی از بیماران دریافت نمی‌شود.
نکته حایز اهمیت اینجاست که اگر مبلغی به صورت اشتباه یا براساس مشکلات اینترنتی از حساب شخصی برداشته شود و نوبتی هم برای این فرد در نظر گرفته نشود، آن پول باید به آن شخص مسترد شود. اگر براساس اختلال اینترنتی و بانکی باشد، امکان دارد که اصلاحیه‌ای صادر شود و آن پول عودت داده شود و اگر پول بازنگشت، ارایه‌دهنده خدمت یا مطب پزشک (clinic)موظف است که مبلغ را به آن شخص عودت دهد.
در رویه جاری نمی‌توان ذکر کرد که به چه صورت باید تعیین تکلیف شود زیرا مشکل اینترنتی ممکن است به وجود آید. البته روش صحیح با توجه به عرف و رویه‌ای که وجود دارد این است که ابتدا نوبت اینترنتی و تلفنی به بیمارها داده شود و در آن روز مقرر، وقت مراجعه به پزشک پیش‌بینی شده باشد. در این حالت ارایه‌دهنده خدمت پزشکی در همان روز مراجعه بیمار به مطب، وجه را دریافت می‌کند و در همان روز هم نوبت بیمار یا مراجعه‌کننده تثبیت می‌شود. البته لازم است که باز هم تأکید کنم که ممکن است در مواقع پرداخت اینترنتی مشکلاتی به وجود ‌آید که اگر پول به اشتباه از سیستم بانکی برداشت شود یک اصلاحیه بازگشت به حساب صادر می‌شود و اگر هم برداشت شده باشد بیمار باید به ارایه‌دهنده خدمت پزشکی مراجعه و مشکل خود را رفع کند. اگر هم در این رابطه تخلفی وجود داشته باشد و اشخاص در این زمینه مدعی تضییع حقی شده باشند، می‌توانند به دادسراهای نظام پزشکی که در سازمان‌های نظام پزشکی مستقر هستند، مراجعه و شکایت خودشان را تنظیم کنند. حال اگر آن سازمان نظام پزشکی براساس قوانین و مقررات مربوط به امور پزشکی این عمل را تخلف یا حتی جرم دانست، به دادسرا اعلام می‌کند و ممکن است که خلاف شئون اخلاق حرفه‌ای پزشکی هم محسوب شود؛ البته که تشخیص این امر تنها با مرجع صلاحیتداری است که به آن اشاره کردم.


این حقوقدان درباره این سوال که آیا پزشکان می‌توانند از ویزیت بیماران همکاران خود سرباز زنند نیز گفت: براساس قوانین و مقررات و آیین‌نامه‌‌های مربوط به پزشکی و حرفه‌های مرتبط، به صورت کلی پزشکان حق ندارند بیمار را به مرجع دیگری ارجاع دهند یا معرفی کنند یا به‌خصوص از بیمارستان‌های دولتی یا خیریه، بیمارها و همراهانشان را به مطب‌ها یا کلینیک‌های خصوصی هدایت کنند؛ زیرا این کار ممنوع است و تخلف محسوب می‌شود؛ اما در این‌که پزشکان، بیماران و همکاران خود را نمی‌پذیرند، باید گفت که در اکثر مشاغل هم به این صورت است که صاحبان مشاغل سعی می‌کنند که در کار همکارانشان به صورت کلی دخالت نکنند.
درواقع در تمام مشاغل این امر وجود دارد که شخصی اگر مراجعه‌کننده‌ای دارد و آن مراجع با او بارها و در مراحل متعدد در تماس بوده است و پس از مدتی به همکارش مراجعه کند، همکار وی به راحتی او را نمی‌پذیرد؛ زیرا بهتر است رابطه کاری همکاران در این زمینه‌ها حفظ شود. در این زمینه هم پزشکان احتیاط می‌کنند و در معالجه بیماران دیگر همکارانشان دخالت نمی‌کنند؛ البته این رویه جاری می‌تواند صحیح باشد که حفظ و نجات جان یک بیمار نسبت به این موضوع ارجحیت و اهمیت بیشتری دارد و بهتر است در این‌گونه مشاغل درباره این موضوع کمی تجدید نظر شود.


هر پزشکی ملزم است که اگر حال بیماری وخیم است، براساس قسم‌نامه و قوانین و مقررات، به آن بیمار از لحاظ جنبه فنی و اخلاقی و علمی رسیدگی کند و نباید از معالجه آن بیمار سرباز زند. اشخاص معمولا به پزشکانی مراجعه می‌کنند و در ادامه پزشک خودشان را تغییر می‌دهند و یا بعد از مدتی به پزشک جدید مراجعه می‌کنند و آزمایش‌ها و عکس‌ها و کلیه مدارک را به پزشک جدید ارایه می‌دهند و امکان دارد که پزشک بعدی این مدارک را از بیمار نپذیرد و مدارک جدید از او بگیرد. یکی از مواردی که در این زمینه برای بیماران اهمیت دارد، دو یا چندگانگی در تشخیص پزشکان و حرف‌های نزدیکان است.
همه ما شنیده‌ایم که می‌گویند در بیماری‌های خاص حتما به چند پزشک مراجعه کنیم یا نظر چند پزشک را بپرسیم تا از اشتباهات احتمالی بتوان جلوگیری کرد و درنهایت تصمیم بهتری گرفت؛ اما تشخیص این امر که آیا مدارک قبلی مانند آزمایش‌ها قابل استفاده است یا خیر با پزشک جدید است و اخلاق پزشکی ایجاب می‌کند اگر مدارک بیمار کفایت می‌کند، لزومی ندارد که شخص بیمار مجددا به آزمایشگاه و یا سایر موارد مراجعه کند و به‌ طور کلی تحمیل‌کردن هزینه اضافی به بیمار طبق قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط به پزشکی ممنوع است، اما نباید فراموش کرد که این حق به پزشک داده می‌شود که بر اساس آخرین آزمایش‌ها تصمیم خودش را بگیرد.


انیسی در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به آنچه که شما در صحبت‌های خود گفتید، اصل بر این است که پزشک، جان بیمار را نجات دهد. در برخی موارد پزشک ویزیت یا تشخیص اشتباه انجام می‌دهد و این موضوع ممکن است به بیمار آسیب بزند، حال اگر پزشک از ویزیت بیمار که حال وخیمی هم دارد، سرباز زند و برای بیمار مشکلی به وجود آید، این بیمار چگونه می‌تواند این تخلف را تعقیب قانونی کند، گفت: برای معالجه بیمار معمولا پزشکان و یا سایر افرادی که مربوط به حرفه پزشکی هستند از بیمار یا همراهان بیمار اجازه می‌گیرند اما در مواقعی که حال بیمار وخیم است و امکان اخذ اجازه وجود ندارد، پزشکان باید معالجه فرد را آغاز کنند و اگر این کار نتیجه‌های بدی مانند نقصان، بیماری حاد و یا فوت شخص را در پیش داشته باشد، اشخاص زیان‌دیده و در صورت فوت وراث متوفی می‌توانند به دادسراهای نظام پزشکی یا دادسراهای مربوط به امور پزشکی که زیر نظر دادگستری هستند مراجعه و شکایت خودشان را تعقیب کنند؛ اما تمام مواردی که راجع به آن صحبت کردیم، ملاک تشخیص صلاحیت و این‌که آیا تخلف و یا جرمی رخ داده یا خیر با مرجع صلاحیت‌دار است که می‌تواند دادسرای سازمان نظام پزشکی و یا دادسراهای مربوط به امور جرایم پزشکی زیرنظر دادگستری باشد.شهروند