سواد سلامت بیشتر، بیماری کمتر

• تعاریف سواد سلامت
سواد سلامت (Health Literacy) به چه معناست و چگونه می‌توان سطح سواد سلامت مردم را افزایش داد؟

از سواد سلامت، تعاریف متعددی شده است. به میزان توانایی افراد در به دست آوردن، تحلیل کردن و فهمیدن اطلاعات و خدمات اولیه بهداشتی که به آن نیاز دارند تا بتوانند در مورد مسائل مربوط به سلامتی خود تصمیم‌های درستی، اتخاذ کنند، سواد سلامت می‌گویند.

• توانایی درک و عمل به توصیه‌های بهداشتی
به زبان ساده، می‌توان گفت: سواد سلامت، توانایی درک و سپس عمل به توصیه‌های بهداشتی و پزشکی متخصصان و کارشناسان سلامت در جهت حفظ و تامین سلامت است.
سواد سلامت، توان دسترسی، درک، ارزیابی و انتقال اطلاعات از طریق ترویج، حفظ و بهبود سلامت، در سراسر دوره زندگی است.

• اتخاذ تصمیمات درست برای حفظ سلامت
سواد سلامت، طیف گسترده ای از مهارت‌ها و شایستگی‌ها است که افراد برای جست و جو، فهم، ارزیابی و استفاده از اطلاعات و مفاهیم سلامت به منظور انتخاب آگاهانه، کاهش خطرات و ارتقای کیفیت زندگی، بدست می آورند.

سواد سلامت یعنی: توانایی خواندن و درک اطلاعات سلامت به منظور قضاوت درست.
سواد سلامت، به معنای ظرفیت افراد برای بدست آوردن،پردازش و درک اطلاعات سلامت و خدمات اساسی مورد نیاز برای تصمیمات مناسب برای مراقبت از سلامت هم تعریف شده است.

• دلایل ضرورت افزایش سطح سواد سلامت مردم
سطح سواد سلامت قابل قبول، سبب می‌شود که مردم در زمینه موضوعاتی که با سلامت آنها گره خورده است، تفسیر و تحلیل مناسب داشته باشند و بیشتر و بهتر بتوانند از خود و اطرافیان خود، در برابر عوامل بیماری‌زا مراقبت کنند.

نتایج مطالعات مختلف، نشان داده است: در جوامعی که سطح سواد سلامت مردم، از میزان قابل قبولی برخوردار است، هم مردم با نشاط‌ ‌تر، سالم‌تر و پویاترند و هم دولت‌ها، کمتر متحمل هزینه‌های سرسام آور درمان می‌شوند و بدین ترتیب، هزینه‌هایی که به‌ناچار باید صرف درمان شود، صرف پیشگیری و بهداشت مردم خواهد شد و این مهم، کیفیت و سبک زندگی مردم را نیز بهبود می‌بخشد.

گفته شده است، افراد با سواد سلامت ناکافی، با احتمال کمتری، اطلاعات نوشتاری و گفتاری ارایه شده توسط متخصصان سلامتی را درک و به دستورات داده شده توسط آنها عمل می‌‌کنند، وضعیت سلامت ضعیف‌‌تری دارند و هزینه‌‌های پزشکی بیشتری را متحمل می‌کنند.

• سازمان بهداشت جهانی و سواد سلامت

سازمان بهداشت جهانی، از موضوع سواد سلامت، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت در کشورها یاد کرده است و از کشورها خواسته است که به این مهم توجه کافی داشته باشند.

به همین دلیل، کشورهایی که دارای نظام سلامت کارآمد هستند، برای افزایش سطح سواد سلامت مردم، سیاستگذاری می‌کنند و برنامه دارند.

به نظر می‌رسد، با توجه به اهمیت موضوع سواد سلامت، متولیان سلامت در تمام کشورها باید برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای این مهم طراحی کنند و با یاری رسانه‌ها در جهت افزایش سطح سواد سلامت مردم بکوشند.

تولید محتواهای آموزنده که حاوی مطالب پیشگیرانه است توسط نظام‌های سلامت کشورها و سپس ارسال آن مطالب به رسانه‌ها و پس از آن انتشار آن توسط رسانه‌ها به مردم، می‌تواند در زمینه افزایش سواد سلامت مردم، بسیار تاثیر گذار باشد.

• توجه به سواد سلامت در برنامه‌های وزارت بهداشت
معاونت بهداشت وزارت بهداشت، توجه به بحث سواد سلامت را همواره در اولویت برنامه‌های خود قرار داده است، چرا که معتقدیم با برخورداری مردم از سطح قابل قبولی از سواد سلامت، برنامه‌هایمان در زمینه پیشگیری و بهداشت را با سرعت و قوت بیشتری ادامه خواهیم داد و در این راستا، همچون قبل نیازمند تعامل و همکاری بیشتر سایر وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و ارگان‌های اجرایی کشور و از همه مهمتر رسانه‌ها هستیم.

رسانه‌ها می‌توانند با انتشار مطالب بهداشتی، آموزنده و متونی که حاوی مطالب پیشگیرانه باشد، به افزایش سطح سواد سلامت مردم کمک کرده و در این زمینه یاری رسان متولیان سلامت باشند.

• سواد سلامت و برنامه‌های پیشگیری
یکی از راهکارهای اصولی برای پیشبرد برنامه‌های پیشگیری و بهداشت وزارت بهداشت، افزایش سطح سواد سلامت مردم است . سواد سلامت مردم آن‌گاه افزایش می‌یابد که رسانه‌ها به طور مستمر محتواهای آموزشی که متولیان سلامت در اختیار آنها قرار می‌دهند را به اطلاع عموم مردم برسانند تا افکار عمومی بتوانند از این محتواها استفاده کنند و بدین ترتیب سطح سواد سلامت خود را افزایش دهند.